Wars van elke stroming die de kunst in de eerste helft van de twintigste eeuw beïnvloedt, bouwt Jean Brusselmans (1884 – 1953) aan een eigenzinnig oeuvre. Een hoofdrol hierin is weggelegd voor het glooiende land en dorpse leven van Belgisch Brabant.
Rijtjeshuizen, lapjes akkers, eenvoudige interieurs en robuuste werklui; Brusselmans schildert zijn onderwerpen haast zonder diepte, waardoor kleur en vorm scherp naar voren springen. Dit voorjaar presenteert het Gemeentemuseum Den Haag zijn beste werken, met name uit de jaren 1930 en 1940. De tentoonstelling omvat zo’n veertig schilderijen, waaronder een aantal onontdekte parels uit privécollecties die nu voor het eerst in een museale context worden getoond.
Terwijl zijn directe tijdgenoten, onder wie Rik Wouters, Constant Permeke en Gustave De Smet, na de Eerste Wereldoorlog naam maken als leiders van een nieuwe avant garde in de Belgische schilderkunst, blijft Brusselmans onder de radar. Zijn stugheid en zijn fysieke afstand tot de kunstwereld – hij woont bijna een leven lang in het landelijke Dilbeek, een plaats ten westen van Brussel – staan succes in de weg. In de luwte – en in grote armoede – ontwikkelt Brusselmans zijn eigen stijl.
Pas in de jaren 1940 krijgt hij voorzichtige erkenning, al blijft zijn werk bij het grote publiek relatief onbekend. In grote overzichtstentoonstellingen over de Belgische schilderkunst is Brusselmans lange tijd buiten de beschouwing gelaten. Met Jean Brusselmans – Mijn Vlaanderenland brengt het Gemeentemuseum voor het eerst sinds lange tijd een volwaardige tentoonstelling buiten de Belgische landsgrenzen. Zo wil het museum hedendaagse kunstenaars en het Nederlandse publiek kennis laten maken met deze belangrijke speler in de twintigste-eeuwse renaissance van de Belgische schilderkunst.
Alledaagse onderwerpen
Brusselmans besluit in 1904, op twintigjarige leeftijd, zijn leven te wijden aan de schilderkunst. Hij neemt ontslag als steendrukker en stopt zijn lessen aan de Brusselse kunstacademie. Samen met oud-studiegenoot Rik Wouters huurt hij een atelier op een zolderverdieping in Brussel. De jaren die volgen, staan in het teken van een artistieke ontdekkingstocht, waarin Brusselmans een scherp oog ontwikkelt voor ritmische patronen, dessins en geometrische motieven in alledaagse onderwerpen: de jurk van zijn vrouw, een storm op zee, borden in een servieskast, een winterlandschap. Brusselmans schematiseert en abstraheert, maar evolueert nooit volledig naar non-figuratieve kunst.
Al snel wordt hij gezien als Vlaamse expressionist, tot groot ongenoegen van de kunstenaar zelf. Hij wil geen emoties weergeven in zijn kunst. Brusselmans kiest zijn onderwerpen als aanleiding voor experimenten van lijnen, vlakken, kleuren en patronen. De zee, een besneeuwd veld, een schelp of een vaas met bloemen geven hem de aanzet om zich uit te leven met kleuren, patronen en in compositie. In dit opzicht sluit zijn werk beter aan bij Henri Matisse en Paul Cézanne dan bij de traditie van de Belgische expressionisten.
Kunstenaars kunstenaar
Zijn eigenwijze verwerping van elk -isme en elke school die aan hem wordt toegedicht, maakt van Brusselmans een uitgesproken ‘kunstenaars kunstenaar’. Voor hedendaagse schilders heeft zijn verkenning van het beeldvlak nog altijd een grote zeggingskracht en inspirerende werking.
Bij leven vindt Jean Brusselmans alleen erkenning en waardering bij zijn collega’s uit Franstalig België en een handvol gezaghebbende verzamelaars, onder wie de Kortrijkse industrieel Tony Herbert. In nauw overleg met Anton en Annick Herbert van de Herbert Foundation en de Nederlandse kunstenaar en verzamelaar Jan Dibbets toont het Gemeentemuseum de hoogtepunten uit Brusselmans’ oeuvre. Na Emo Verkerk (2014), Alice Neel (2016), Lee Bontecou (2016) en Anton Heyboer (2017), zet het museum hiermee opnieuw een kunstenaar in de schijnwerpers die lange tijd weinig te zien is geweest voor het grote publiek.
Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie met teksten van Rudi Fuchs en conservator Hans Janssen (Uitgeverij Hannibal).
Lees elke dag het laatste nieuws
Ontdek dagelijks gratis een samenvatting met het laatste toeristische nieuws van wereldwijde bestemmingen, hotels, vliegmaatschappijen en touroperators.
"*" geeft vereiste velden aan
