Van 4 juni tot en met 18 september 2016 vindt Emscherkunst 2016 plaats: een internationale tentoonstelling van hedendaagse kunst in de natuur en de stad, midden in het Ruhrgebied. Centraal staat het landschappelijke gebied tussen Holzwickede, Dortmund, Castrop-Rauxel, Recklinghausen en Herne – verbonden door een 50 kilometer lang parcours langs de Emscher.
Kunstenaars uit o.a. Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Canada en Nederland tonen hun visie op een transformerend landschap: het betreft de transformatie van de voormalige ‘Cloaca Maxima’ Emscher tot een rivier die met de natuur verbonden is – een van de grootste infrastructuurprojecten van Europa. Een aantrekkelijk werkterrein voor de kunstenaars die voor Emscherkunst 2016 zijn uitgenodigd, zoals atelier le balto, Benjamin Bergmann, Massimo Bartolini, Henrik Håkansson, Studio Orta, Roman Signer, Superflex en Tobias Zielony. Met 30 studenten van de kunstakademie Münster wordt de jonge kunstscene er ook weer bij betrokken.
Sinds de eerste editie van Emscherkunst, in 2010, loopt het motief van de vernietiging en transformatie van het voormalige industrielandschap langs de Emscher als een rode draad door het concept van curator prof. Dr. Florian Matzner. Met het motto van de culturele hoofdstad RUHR.2010 ‘Wandel durch Kultur – Kultur durch Wandel’ was tegelijkertijd een ideale opdracht geformuleerd voor de eerste tentoonstelling van Emscherkunst. Voor de tweede editie, in 2013, koos curator Matzner de thema’s ‘ecologie en klimaatverandering’ alsmede sociale spanningsvelden, zoals in Duisburg-Marxloh.
De tentoonstellingslocaties langs de Emscher verplaatsen zich oost- en respectievelijk westwaarts binnen de Ruhrregio. Daarnaast verandert het zwaartepunt. Het motto van Emscherkunst 2016 luidt ‘Ontdek de kunst – beleef de verandering’. De door Florian Matzner in samenwerking met co-curatoren Katja Aßmann (artistiek leidster Urbane Künste Ruhr) en dr. Simone Timmerhaus (Emschergenossenschaft) uitgenodigde kunstenaars brengen een dialoog tot stand met het ‘nieuwe’ Ruhrgebied.
Veranderen en ontregelen
24 verschillende posities binnen de hedendaagse kunst zijn gedurende 100 dagen in de landschappelijke en stedelijke omgeving langs de Emscher te beleven: naast negen werken die worden overgenomen uit de jaren 2010 en 2013 maar deels in een nieuwe context worden getoond, geven 15 nieuwe werken een interpretatie van de transformatie van het landschap. Deze kunstwerken staan deels in de traditie van de Land Art (zoals de bijna brutalistische installatie ‘Golfbreker’ van Nevin Aladaǧ) of zijn verrassende ingrepen in het landschap (‘Kunstpauze’ van atelier le balto, ‘Zur kleinen Weile’ van raumlabor).
Een aantal kunstwerken speelt een spel met overgeleverde tradities (met een knipoog, zoals Benjamin Bergmanns ‘Chiosco’, of fatalistisch, zoals Massimo Bartoloni’s ‘Black Circle Square’, overigens een verwijzing naar de ‘Zwarte cirkel’ van Kasimir Malevich). Of ze houden zich bezig met socioculturele ontwikkelingen van de radicaal veranderende leefruimtes (Henrik Håkanssons ‘The Insect Societies (Part 1)’, Erik van Lieshouts ‘Die Insel’). Ook de Duitse fotograaf en filmer Tobias Zielony wil met zijn film over een voetbalteam van Tamils de ‘toevallige vorm van het sociale’ vangen.
Bij de driedelige beeldenserie ‘Spirits of the Emscher Valley’ van Studio Orta draait het om participatie: de omwonenden waren bij de ideevorming betrokken. Ook Clea Stracke en Verena Seibt realiseren hun werk ‘ARCA’, een o.a. schilderkunstige documentatie van ‘breuken’ in het landschap, met medewerking van bezoekers. Natalie Jeremijenko werpt een blik in de toekomst met haar ‘Urban Space Station’, dat aan een ruimteschip doen denken; ze schetst scenario’s voor een toekomstig duurzaam wonen.
Overige kunstenaars op Emscherkunst 2016
De Deense groep Superflex installeert midden in de Emscher een fontein van rioolwater. De Zwitserse conceptuele kunstenaar Roman Signer – met zijn 78 jaar de meest ervaren deelnemer – laat met zijn installatie ‘Analyse’ de samenstelling van het afvalwater van de Emscher in Recklinghausen/Herne dagelijks van commentaar voorzien. Janet Cardiffs en Georg Bures Millers geluidsinstallatie ‘Forest (for thousand years)’ is het enige kunstwerk dat niet speciaal voor Emscherkunst is gemaakt en al eens elders werd getoond (DOCUMENTA (13) 2012 in Kassel). Het wordt door het kunstenaarsduo aangepast aan het Emscherlandschap.
Nederlandse inbreng
De mobiele en bewoonbare houten brug van kunstenaarsgroep Observatorium met de titel ‘Warten auf den Fluss’ (Wachten op de rivier) staat dit jaar bij de waterkruising bij het Rhein-Herne-Kanal in Castrop-Rauxel. De schrijfster Barbara Koehler zal in een van de zes paviljoens in de zigzagbrug haar ‘dichtershut’ inrichten en over haar tijdelijke thuis in dit geïndustrialiseerde landschap schrijven.
Voor het filmische project ‘Die Insel’ werkte Erik van Lieshout van augustus tot november 2015 op het eiland in de Phoenix See: met minimale middelen, een boot en wat er voorhanden was op het eiland onderzoekt hij de grenzen van filmische performance en politiek. Daarbij geholpen door zijn assistent Ahmad, een Syriër uit het nabije vluchtelingenhuis. ‘Die Insel’ wordt ondersteund door het Mondriaan Fonds.
Jonge kunstenaars – een verfrissende kijk
Onder leiding van prof. Ferdinand Ullrich realiseren 30 studenten van de Kunstakademie Münster in de omgeving van het Dortmunder Unionviertel performances en interventies. Met ‘STAD – RUIMTE – BEWEGING’ creëren de studenten voor de duur van de tentoonstelling ingrepen in de stedelijke ruimte waarmee ze zowel bij bewoners als bezoekers een bewustzijnsverandering willen bewerkstelligen. Onder andere langs de dichtbevolkte Rheinische Straße in het Dortmunder Unionviertel. De kunstacademie en prof. Ullrich namen ook al deel aan Emscherkunst 2010: kunstzinnig vormgegeven werfwagens, die als een ‘Gouden dorp’ in Recklinghausen bij elkaar waren gezet, vormden een trefpunt voor jonge creatievelingen.
‘Dirty Space’ van het landschap versus ‘White Cube’ van het museum
De verborgen schatkamers van de openbare ruimte liggen op afgelegen plekken en zijn soms zelfs voorzien van prikkeldraad en verbodsborden. Deze zogeheten no-go-areas zijn een belangrijk speelveld voor de kunst geworden. Bij Emscherkunst gaat het om voormalige waterzuiveringsinstallaties, braakliggende terreinen en een verwilderd hazelaarbosje langs het fietspad: hier struikelen de bezoekers over kunst, hier worden ze ermee geconfronteerd en aangespoord er iets van te vinden. Pas door hun participatie wordt het kunstwerk voltooid. Zo ontstaat een openbare ruimte waarin kunstenaars hun verhaal kwijt kunnen. Deze Dirty Space van de stad/het landschap als speelveld van de kunst staat diametraal tegenover het museum als tentoonstellingslocatie (White Cube). Kunstenaars, kunstwerken en publiek komen hierdoor in een nieuwe verhouding tot elkaar te staan – er ontstaat een nieuwe, soms onvoorspelbare situatie. Precies dat is wat Emscherkunst beoogt: artistieke impulsen teweegbrengen voor de toekomstige inrichting van een regio in transitie.
Meer informatie over de kunstenaars en kunstwerken: www.emscherkunst.de.
Lees elke dag het laatste nieuws
Ontdek dagelijks gratis een samenvatting met het laatste toeristische nieuws van wereldwijde bestemmingen, hotels, vliegmaatschappijen en touroperators.
"*" geeft vereiste velden aan
