Een route van 47 kilometer door de elf dorpen van de gemeente Deinze in de Leiestreek, België. Kenmerkend zijn de afgedamde slingers van de rivier de Leie, die het authentieke rivierenland karakteriseren. Onderweg: vlasverbouw, brouwerij Sint-Canarus, vers fruit, koffie met gebak bij de pottenbakker en een van de mooiste kastelen van Europa.

De Elfdorpen Fietsroute in Deinze (Oost-Vlaanderen/België)

De lang gestrekte Markt van Deinze is een ideaal vertrekpunt. Natuurlijk niet zonder eerst een kopje koffie op een van de terrassen. Omdat Deinze een klein stadje is, hebben we het stedelijke gebied snel verlaten en hoeven we niet eindeloos door buitenwijken en langs bedrijventerreinen te fietsen. Maar ook buiten het stadje heeft de beschaving toegeslagen: we worden geconfronteerd door een stukje Leie dat in 1974 werd recht getrokken. Doodzonde. Als een soort compensatie passeren we een natuurgebied rond de Oude Leiearm. Een smal paadje voert ons over een ijzeren spoorbrug over deze arm bij Grammene. Net als we het midden van de brug zijn, dendert met oorverdovend geraas een trein voorbij. Zo ziet het einde der tijden er dus uit… Maar als door een wonder geeft de constructie uit 1921 met maar liefst 80.000 klinknagels geen krimp.

De gouden jaren van het vlas

We fietsen het land van het vlas binnen. Hier werd ooit vlas verbouwd dat toen eerst een tijdje in de Leie werd gelegd om de vezels van de stengels te scheiden. Op de akkers staan nu andere gewassen, zoals maïs en aardappelen. Het monument van de vlasverbouwer in Gottem herinnert aan de gouden jaren van het vlas. Nou voor de handelaren dan. Want de boeren en knechten verdienden slechts een hongerloontje, terwijl zij het echte werk moesten doen. In de vervlogen jaren kende de streek ook talloze brouwerijen: elk zich respecterend dorp had er wel een. De enige brouwerij die hier nog wel staat heeft de charme van een kippenschuur. Wel eentje die netjes verbouwd is dan. De Sint Canarus brouwerij is zelfs van dit millennium, maar past desondanks geheel binnen de sfeer van het dorp.

Scheef in de schanieren

Met de Leie in de rug verschijnen er steeds meer heuveltjes in het landschap. Aan de horizon ontwaren we de kerktorens van de diversiteit aan dorpen die deel uitmaken van de gemeente Deinze. Wat ons opvalt zijn de lage huizen in dit deel van Vlaanderen. Ze stralen bescheidenheid uit. Net als de boerderijen. Hoe anders is dat in Vlaams-Brabant, of Belgisch-Limburg met hun statige boerenhoeven.

Vlaanderen is duidelijk anders dan Nederland. Het is wat rommeliger. De welstandscommissie lijkt wat minder streng en de bewoners zijn wat minder Pietje Precies. Zo hangen toegangshekken naar boerderijen scheef in de schanieren en vertonen ze roestplekken. Waar in Nederland alle kabels keurig onder de grond gestopt zitten, hangen hier de telefoonkabels nonchalant aan verweerde houten of betonnen palen. Wij, als toeristen, ervaren het als de charme van het ooit door Jacques Brel zo fraai bezongen Vlaamse land.

Buysse fietst dwars door een brok graniet

De rust op de wegen geeft ons de tijd om alle details tot ons te nemen. De kwaliteit van het wegdek wisselt: soms zoeven we over glad asfalt afgewisseld door betonnen paden. Maar Vlaanderen is Vlaanderen en daar horen ook korte stukjes kasseien bij. Terwijl onze wielen bonken over de kinderhoofdjes, ervaren wij de sfeer en denken aan de beroemde wielerrondjes met de stoere Flandriens. De held van de streek is hier nog altijd Lucien Buysse, die in 1926 de Tour de France op zijn naam wist te schrijven. Zijn geboortedorp Wontergem eert de coureur van weleer met een monument. Om de spierkracht van Buysse te illustreren fietst hij op zijn sokkel als het ware dwars door een groot brok graniet.

Hoogwaardig fruit

Ontspannen wiegend hangen de conferenceperen in de rijen bomen langs de weg. Een bord geeft aan: “Dagvers fruit te koop.” In de hoevewinkel vertelt Sofie Cocuyt vol trots over haar familiebedrijf:

Al vier generaties zetten wij ons in voor de teelt van hoogwaardig fruit. Wij hebben een aantal methodes uit de biologische fruitteelt geïntegreerd zonder te hoeven in te leveren op kwaliteit. De vijfde generatie heeft zich inmiddels aangekondigd met de geboorte van onze kinderen.

In juli liggen de kersen er uitnodigend bij. Naast het verse fruit buigen de schappen door onder de flessen fruitsap en potten confiture. “Over een paar weken is het met de kersen gedaan. Dan komen alweer de eerste peren en appels,” aldus Sofie. Helaas is een vakantiefiets niet echt geschikt om kilo’s vitaminen mee te nemen, dus we houden het bij het kleinste potje jam.

Zelf aan het rad draaien van het pontje

De Elfdorpenroute heeft de vorm van een acht, waardoor we halverwege Deinze opnieuw passeren. Links van het brede fietspad is wederom de Leie, maar de route kiest al snel de kronkelpaadjes langs een afgesloten arm.

De rust wordt slechts onderbroken door kinderen die zich uitleven in het water van Vosselareput. Hun ouders keuvelen met elkaar achter een pint op dit populaire strandje. Niet alleen met mooi weer duiken bewoners van Deinze hier in het water, maar ook midden in de winter tijdens carnaval plonst een bonte bende, als beren verkleed het water in.

Andere delen van de arm met water zijn het domein van de vogels, die zich net als de kinderen kostelijk vermaken. Een ‘overzet’, zo noemt men hier het veerpontje bij Batio. Er is geen schipper; we moeten zelf aan het rad slingeren om het pontje aan de overkant te krijgen.
[

Échte graanjenevers

De streek rond Deinze was niet alleen rijk aan bierbrouwerijen. In het begin van de vorige eeuw waren er maar liefst 25 jeneverstokerijen. Daarvan is alleen Filliers in Bachte in bedrijf. Nog altijd worden de échte graanjenevers ambachtelijk gestookt. Voor wie liever van een zoet drankje houdt, heeft Filiers een zestal fruitjenevers.

Over de kasseien op de oprijlaan

Na het dorp Bachte-Maria-Leerne draaien we een statige oprijlaan op in de richting van een toegangspoort. Eenmaal door de poort staan we voor het majestueuze kasteel Ooidonk. Deze ‘Blauwe Poort’ is de enige overgeblevene van de zeven toegangspoorten die het kasteel ooit gehad zou hebben.

De sluiswachter was tevens kastelein

De route gaat verder over smalle gravelpaadje en een enkel steil bruggetje door de moerasachtige Leiermeersen, die vroeger bij hoog water regelmatig onderstroomden. Via de zoveelste zijarm komen we uiteindelijk weer terug bij de Leie. De oude ophaalbrug van Astene-Sas gaat net krakend omhoog om een boot doorgang te verlenen. Sas is Vlaams voor sluis. De sluis van Astende schut de schepen al sinds 1860. Bij een sluis hoort een sluiswachterhuis en een dergelijk gebouwtje had in Vlaanderen ook vaak de functie van café. De schippers moesten hier vaak een tijdje wachten en vulden hun tijd met een pintje. In het sluiswachterhuis van Astene-Sas is nog altijd een café. Het geheel is beschermd dorpsgezicht. Een van de sluiswachters was niemand minder dan de grootvader van Hugo Claus. De grote auteur is hier in zijn kinderjaren vaak geweest.

Met veel inhoudelijke bagage keren we de tweede maal terug in Deinze en staan voor een moeilijke keuze: kiezen we voor een terras op de Markt of aan de Leie?

• De route met kaartje
• Horeca onderweg
• De Leie
• Brouwerij Sint Canarus
• Kasteel Ooidonk
• Deinze
• Fietsverhuur
• Combinatie met andere rondjes

De route met kaartje

De Elfdorpen Fietsroute is geheel bewegwijzerd met zeshoekige bordjes. Je kunt een brochure aanschaffen met een routebeschrijving bij Toerisme Deinze.

Route informatie

Start: Deinze
Provincie: Oost-Vlaanderen
Land: België
Lengte: 50 km
Beginpunt: Deinze
Eindpunt: Deinze

Kaart van de route

 

 

Horeca onderweg

Punt 5 op de routekaart. Gottem, het proeflokaal van brouwerij Sint Canarus. Alleen op zondag open vanaf 11 uur.

Punt 10 op de routekaart. Meigum, Pottenbakerij ´t Hoveke. Tuinterras in weelderig groen. Lea serveert een zelf gebakken taartje bij de koffie. Ondertussen bakt haar man Paul potten. Boven is de expositie. De lunchkaart is afgestemd op fietsers met lekkere trek, maar je kunt ook hier genieten van de bieren van Sint Canarus. Maandag en dinsdag gesloten. Zondag pas open vanaf 14:00 uur.

Punt 11 op de routekaart. Deinze, Brasserie BrunO, Kalkhofstraat 4. Een leuk en trendy etablissement met terras aan de Leie om na het rondje neer te strijken voor een biertje van Sint Canarus of een prachtige kelk goudgele Omer van hoge gisting. Je kunt er ook eten. Uitbaatster Marleen Sierens beveelt het vispannetje aan: zalm, pagasius en scampi overgoten met fijne kruidensaus en lekker in de oven met pomme dauphinois.

Bij punt 14 op de routekaart, Bachte-Maria-Leerne, Dorpscafé Den Appel, Leernesteenweg 221.

Drie jaar zat het dorp zonder café, totdat Geert Teeuws in het voorjaar van 2014 zijn frietkot in Eeklo verruilde voor dit café. In plaats van het bakken van friet tapt Geert nu vol trots Estaminet pils, maar op zijn bierkaart prijkt natuurlijk meer. Met mooi weer is het terras dé plek voor de dorpelingen om even te ontspannen.

Punt 18 op de routekaart, Astene Sas. Voorbij de ophaalbrug en de sluis is het voormalige schipperscafé Het Oud Sashuis. Een tegenpool van BrunO, want dit is meer een museumcafé. Lukas tapt als huisbier van ´t vat: Skobiab. Dit bier is vernoemd naar de Friese Tjalk den Ouden Skobiak die voor het café afgemeerd ligt in de Leie. Het terras is een trekpleister voor fietsers uit de verre omgeving.

De Leie

De Leie ontspringt bij Lisbourg in Frankrijk, dat ooit de Vlaamse naam Liegboort had. In Frankrijk heet de rivier La Lys. In Gent mondt de Leie uit in de Schelde. De Leie is ook nog een stukje grensrivier tussen Frankrijk en België.

Als een slang door het groene landschap

De bron bij Lisbourg ligt op slechts 110 meter hoogte. Eenmaal het Franse heuvelland uit kent de Leie een zeer gering verval. Dit zorgde ervoor dat de rivier zich traag als een slang door het groene landschap kronkelde met scherpe meanders. Omwille van de scheepvaart heeft men de Leie recht getrokken en gekanaliseerd.

Het vlas

Maar eerst was er het vlas dat bewerkt werd tot linnen. Vlas was vele eeuwen de kurk waar de economie in dit deel van Vlaanderen dreef. De Leie speelde hier een belangrijk rol in, want de vlasvezels moeten uit de houtachtige stengels gehaald worden. Dit gebeurt door middel van het roten. Er zijn diverse methodes voor. De meest praktische was het roten in stromend water. De vlasstengels werden in waterdoorlatende houten bakken gelegd, met de stengels in de richting van de stroom van de rivier. Deze bakken werden met kettingen aan palen verankerd. Omdat het water zacht was en niet ijzerhoudend was het Leiewater extra geschikt.

Gouden rivier

De keerzijde was de enorme verontreiniging en de stank door de stoffen die achterbleven in de Leie. Het water kleurde geel en zo kreeg de Leie de bijnaam de “Gouden Rivier”. In de stad Gent was de stank vaak niet te harden.

Gent bevrijd van de stank

Onder druk van de Gentenaren werd van 1846 het Schipdonckkanaal aangelegd. Dit kanaal loopt van Deinze naar de Noordzee bevrijdde Gent van het vervuilde water en de stank. in 1943 werd het roten in de Leie verboden en was het definitief gedaan met de overlast. Sowieso was linnen op z’n retour. Het werd meer en meer verdrongen door katoen en synthetische stoffen.

Waterverbinding van Antwerpen naar Parijs

Voor de scheepvaart is de Leie voordurend aangepast. De meanders zijn steeds minder scherp gemaakt, maar veel oude rivierlopen bevatten nog wel water. Tussen de grens met Frankrijk is de Leie geheel gekanaliseerd. De gemeentegrenzen en provinciegrenzen volgen echter nog steeds de oude rivierloop. Men is nog steeds druk aan het werk aan de Leie. De rivier vormt een onderdeel van de vaarverbinding tussen de Schelde en de Seine. Hiermee zijn de havens van Antwerpen en Gent verbonden met Parijs. De gehele verbinding moet geschikt worden gemaakt voor schepen tot 1500 ton. De ingrijpende werkzaamheden rond Kortrijk zijn net afgerond en nu is de stad Menen aan de beurt. Men vreest daar dat 200 panden aan de rivier zullen moeten verdwijnen en als protest hangen langs de kade overal zwarte vlaggen.

Veevoeder

Op diverse plaatsen langs de Leie staan de markante veevoederfabrieken in het landschap. De rivier zorgt dat de grondstoffen gemakkelijk aangevoerd kunnen worden en de producten kunnen worden afgevoerd.

Rustiek stukje rivier

Een positieve ontwikkeling is dat er plannen zijn om het natuurlijk landschap rond de voormalige meanders weer in oude staat te herstellen. Doordat het Schipdonckkanaal bij Deinze zich van de Leie afbuigt, heeft de Leie vanaf hier duidelijk het karakter van een rustieke rivier behouden. Dankzij de Elfdorpen fietsroute maak je kennis met dit stukje.

Brouwerij Sint Canarus, de gezelligste van België

Wellicht de kleinste èn de leukste brouwerij van België: een uit de hand gelopen hobby, dit is het verhaal van ingenieur in milieuzaken Piet Meirhaeghe. Door de week houdt Meirhaeghe zich bezig met milieuzaken, maar in de weekenden hanteert hij als Dr Canarus de roerstok in de brouwketel en is hij gastheer voor de bezoekers van zijn proeflokaal. De brouwerij noemt zich de gezelligste van België.

In de pannen van moeders keuken

Piet Meirhaege begon ruim 25 jaar geleden met experimenteren in de pannen op het vuur in de keuken van zijn moeder. De ingenieur doorliep een opleiding bij brouwerij Riva, maar koos uiteindelijke voor de combinatie van een weekendbrouwer met ander werk door de week. De vraag naar Sint Servatius Tripel, met export naar acht landen, is nu zo groot, dat deze tripel nu elders gebrouwen moet worden in de Proefbrouwerij van Lochristi. Deze brouwers hanteren wel geheel het recept van brouwerij Sint Canarus.

Schitterende locatie

Piet Meirhaeghe heeft zelf de leiding genomen bij het vormgeven en de inrichting van zijn minibrouwerij. De omgebouwde schuur ziet er prachtig en sfeervol uit op een schitterende locatie naast de kerk van Gottem. Naast het proeflokaal is een terras aan de fietsroute. Op een fraaie zondagmiddag komen de fietsers af en aan.

Alleen op zondag

Door de andere werkzaamheden van de milieudeskundige is het proeflokaal alleen op zondag na 11 uur open. De bieren van Sint Canarus kunnen ook geproefd worden in Pottenbakkerij ‘t Hoveke aan de route en in brasserie BrunO in het centrum van Deinze.

Dr Canarus heeft op dit moment de volgende bieren:

• Sint Canarus Tripel, een blond bier met 7,5 % alc.
• Potteloereke, een bruin bier met 8% alc.
• De Maeght van Gottem, een blond bier met 7% alc.

Kasteel Ooidonk

Dit is het ware kasteel voor een sprookjesfilm. De prins op het witte paard zou zo aan kunnen komen rijden om de betoverde prinses wakker te kunnen kussen. Scherp steken de grillige contouren van dit weelderige renaissancebouwwerk zich af in een van de Leiebochten. Met zijn torens, trapgevels doet het denken aan imponerende kastelen met grote namen, zoals Chambord: het uithangbord van de Loirestreek. Donk duidt trouwens voor een hogere plaats in een moerasachtig omgeving. De van oorsprong middeleeuwse vesting raakte tijdens de godsdienstoorlogen in de 16e eeuw zwaar beschadigd, maar al snel weer herbouwd in de huidige stijl. Het resultaat is een ongekende schoonheid, die de vergelijking met veel beroemde kastelen aan de Loire kan doorstaan.

Het kasteel is omringd door een 45 hectare groot park. Inwoners van Deinze hebben gratis toegang. Als tegenprestatie verzorgt de gemeente onderhoudswerkzaamheden in het park.

De graaf van Horne

Ooit was het kasteel in het bezit van de Graaf van Horne, die in 1568 in opdracht van de Spaanse Hertog van Alva op de Grote Markt van Brussel werd onthoofd. Hierna kwamen de Nederlanden in opstand tegen de Spanjaarden en ontstond de Tachtigjarige Oorlog.

Nog altijd een échte graaf en gravin

Ooidonk wordt nog steeds bewoond door een échte graaf en gravin: de Gaaf en de Gravin t’ Kint de Roodenbeke en hun drie kinderen. Van 1 april tot 15 september stellen zij hun kasteel op zon- en feestdagen oven voor bezoek. Het interieur laat de bezoeker kennismaken met zeldzame meubelstukken, schilderijen, tapijten, porselein, zilver- en goudsmeedwerk en unieke verzamelingen. Groepsbezoeken kunnen ook buiten deze tijden aangevraagd worden. De tuinen zijn dagelijks geopend, na het betalen van een toegangsprijs, met uitzondering van maandag.

Deinze

Het stadje aan de Leie is natuurlijk niet de bekendste plaats van Vlaanderen. Bij de gemeente Deinze horen behalve de stad ook 10 dorpen in de omgeving. Vandaar de Elfdorpenroute, die alle dorpen van de gemeente met elkaar verbindt.

Het stadje Deinze biedt een aantrekkelijk uitgangspunt voor een leuke fietsroute met nog wat toegiftjes. De lang gestrekte Markt is onlangs geheel opnieuw en verkeersluw ingericht en kent aantrekkelijke terrassen. Op deze markt start ieder jaar de bekende wielerwedstrijd Gent-Wevelgem. Deze koers geldt als generale repetitie voor de roemruchte Ronde van Vlaanderen, die een week later verreden wordt.

Ook de kade van de Leie is geheel vernieuwd. Boven dit alles lijkt de toren van de gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk uit de 14e eeuw toerzicht te houden op het stadsbesturen.

Het stedelijk museum van Deinze herbergt een collectie van Leiekunstenaars en geeft de bezoeker een goed beeld over het volkskundige , archeologische en industrieel aspect van Deinze en omgeving.

Deinze ligt op 25 kilometer van Gent en op 200 kilometer van Utrecht. De stad Deinze heeft een spoorwegstation. In en rond Deinze is een keuze aan hotels en B&B’s. Op 5 kilometer van het centrum is dichtbij de route de leuke camping Groeneveld bij Bachte-Maria.

 

 

Fietsverhuur

In Deinze zijn fietsen te huur bij:

• Bike Corner, Oudenaardsesteenweg 1, 32-9-38688
• Het Verzet, Nieuwstraat 41, Deinze/Astene, +32-9-3802720
• En bij het station

Combinatie met andere rondjes

Andere beschreven fietsroutes vanuit Deinze zijn:

• Milieuroute van 50 km. Deze ronde brengt je in de streek ten zuidoosten van Deinze. Je komt o.a. door Nazareth en ook nog langs een stukje Schelde.
• Leiestreekroute van 51 km. Deze ronde brengt je via de Leie naar Gent en over een andere route weer terug.

Je kunt natuurlijk via de fietsknooppunten ook zelf een rondje uitzoeken.

Een stukkie varen op een ouwe schuit

Met een aantal mensen kun je ook een van de historische schepen met schipper en catering huren die bij het Astene Sas liggen, bijvoorbeeld voor een arrangement naar Gent

Maandag, rustdag

Net als in veel andere plaatsen in België zijn op maandag veel musea en andere bezienswaardigheden gesloten. Ook veel horecabedrijven hebben op maandag hun wekelijkse rustdag.

Alle informatie en brochures met de routes vind je bij Toerisme Deinze, Emiel Clausplein 4 in Deinze (bij de Onze-Lieve-Vrouwe kerk).