Niet alleen maar kijken naar fietsen op de Fiets en Wandelbeurs in de Amsterdam-RAI, maar ook een leuk rondje maken. Dat kan langs de Amstel en de polder de Rondjehoep: een opmerkelijke oase van rust en ruimte in een verder verstedelijkt gebied.
Fietsen langs de Waver
Natuur & Rijksmonumenten
Behalve natuur krijgen we vandaag een aantal rijksmonumenten voorgeschoteld. Op de statige toegangspoort van begraafplaats Zorgvliet aan de Amstel prijkt het wapen van Amstelveen met vier Andreaskruisen , maar we fietsen in Amsterdam. Tijdens de oprichting van Zorgvliet was dit nog gemeente Nieuwer Amstel, maar deze gemeente moest later grondgebied afstaan aan Amsterdam. In 1964 veranderde Nieuwer Amstel de naam in Amstelveen en Amstelveen is altijd nog eigenaar van deze laatste rustplaats van vele bekende Nederlanders. Velen kiezen voor hun laatste rit niet voor een rouwstoet, maar een tocht over de Amstel op een boot tussen hun dierbaren.
Begraafplaats Zorgvliet met het wapen van Amsterdam
Is er ook lelijke architectuur langs de Amstel vragen wij ons af. Even in de bebouwde kom van Amsterdam krijgen het antwoord voorgeschoteld: gebouw Riverstaete, of te wel de apenrots. Om snel te vergeten, want in beeld komen de contouren van de Berlagebrug. Deze beroemde bouwmeester stond bekend om veel detail en symboliek.
de Berlagebrug in Amsterdam
Tijdens de Tweede Wereldoorlog had het verzet de brug bijna opgeblazen, maar dankzij het afblazen van dit plan konden de Canadezen op 8 mei over deze brug Amsterdam binnen trekken om de stad werkelijk te bevrijden van de Duitse bezettingmacht die nog altijd aanwezig was. Bij het Amstelstation scheidde het industrieterrein de Omval de Amstel van een stukje stad. Berucht waren de geuren van cacaofabriek Blooker. Het portiershuisje is het enige dat resteert van deze fabriek. Aan het fietspad langs de Amstel liggen nu riante woonhuizen.
Hoogste gebouw van Amsterdam
Op de achtergrond domineren drie kantoortorens met de Rembrandttoren van 149 meter als hoogste gebouw van Amsterdam. Deze naam is niet toevallig gekozen, want de grote schilder legde de toen nog groene Omval vast op een van zijn doeken. Snel ligt de bebouwing weer achter ons. De Amstel vormt een van de groene lobben in het verstedelijkte gebied. Links zien we in de verte de Bijlmer met de Amsterdam Arena en rechts aan de horizon is Amstelveen. De rechteroever van de Amstel stond bekend als de arme kant en is daardoor minder ontwikkeld. Ouderkerk aan de Amstel strekt zich uit over aan beide oevers, maar de Amstel scheidt het dorp in twee gemeenten: Amstelveen en Ouder-Amstel. Het centrum ligt op de rechteroever, maar op de linkeroever liggen de vermaarde uitspanningen, waar in de gloriejaren de salonboten na een tochtje vanuit Amsterdam aanlegden.
de Amstel bij Ouderkerk
Aan leuke uitspanningen geen gebrek
De meest pittoreske plek van het dorp is de Kerkbrug over de Bullewijk tussen de hervormde kerk en de katholieke kerk. Achter dit bruggetje straalt de neogotische Urbanuskerk uit 1867 de wederopstanding van het katholisme na eeuwen onderdrukking in volle glorie uit.
De neogotische Urbanuskerk
Uit de mist duikt de Urbanuskerk op
Stelling van Amsterdam
De kruisbasiliek van niemand minder dan de grote Pierre Cuypers is dan ook rijksmonument. Het bruggetje maakt ons ook duidelijk dat we nu op de ringdijk langs de Rondehoep fietsen. Ook de Bullewijk kent diverse bochten, waardoor we soms zelfs wisselend wind mee en wind tegen voelen. De wind laat het riet wel dansen. De Voetangelbrug lijkt dichtbij, maar we moeten eerst nog een paar bochten nemen.
Tot 1916 was deze brug afgesloten door een slagboom, die pas open ging nadat de tol betaald was. Voor de route gaan we echter voor de brug rechtsaf langs het riviertje de Waver. Het gemaal de Rondehoep is druk in de weer met de afwatering van de polder. Stokkelaarsbrug is niet alleen een brug, maar ook de naam van een piepkleine buurtschap met zelfs twee ophaalbruggen: een over de Waver en een over de Winkel. Via beide bruggen zien we nu de Waver vanaf de overzijde in de Provincie Utrecht.
De knooppunten Utrecht-Noord-Holland aan de Waver
Dit deel van het riviertje was onderdeel van de stelling van Amsterdam: Deze verdedigingslinie vormt een ring van 135 kilometer rond Amsterdam en bevat 45 forten. Twee van deze forten bewaakten de Water. Fort Botshol is goed gecamoufleerd, maar voor een kind van de streek is het meteen duidelijk dat deze heuveltjes hier niet thuis horen in het polderlandschap. De stelling is aangelegd tussen 1880 en 1920. Het verhaal gaat dat de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog hadden afgezien van een inval in Nederland vanwege deze stelling en de Hollandse Waterlinie. Door komst van vliegtuigen verloor de Stelling van Amsterdam snel aan betekenis. Toch is de militaire status pas in 1963 opgeheven.
De eerste kerk van Joseph Cuypers, de zoon van
Tegenover Fort Waver-Amstel dient de Amstel zich weer aan met uitzicht over Nes aan de Amstel. Het dorp telt slecht 480 inwoners, maar de imposante kerk lijkt gebouwd voor een veel grotere gemeenschap. Honderd procent van de Nessenaren was echter katholiek en ging trouw ter kerke. Ook dit godshuis is een Urbanuskerk, maar de architect was de zoon van de grote Cuypers: Joseph. Het rijksmonument was zijn eerste kerk uit een lange reeks. Zo ontwierp Joseph Cuypers ook de Amsterdamse Effectenbeurs: Beursplein 5. Terug in Ouderkerk is het rondje Ronde Hoep rond. De Amstel biedt echter ook een linkeroever om terug te fietsen naar Amsterdam. Dit was de rijke oever met nog een aantal buitenplaatsen van de rijke Amsterdamse kooplieden uit de 17e en 18e eeuw, die niet genoeg hadden aan hun grachtenpand.
de rijke oeverkant van de Amstel
De arme oever van de Amstel
Plotseling moeten we in de remmen knijpen voor een groepje Japanse toeristen dat zonder op te letten druk fotograferend de weg opduikt. Hun aandacht richt zich volledig op de Riekermolen. Voor de molen staat een standbeeld van een schilderende Rembrandt, maar onze meest beroemde schilder kan de Riekermolen hier nooit gezien hebben, want de molen staat hier pas sinds 1969, nadat de achtkantige binnenkruier moest verdwijnen uit de Riekerpolder voor zandwinning voor de uitbreiding van Amsterdam. Achter de Riekermolen begint het Amstelpark, dat in 1972 onderdeel was van de eerste Floriade van Amsterdam. De hoogbouw rond de RAI komt weer in ons vizier.
Een rondje Amstel en Ronde hoep is niet alleen natuur, maar ook architectuur met ook nog een stukje geschiedenis.
Routeinformatie
Fietsroute: Toeristisch Overstap Punt Zwillbrock
Land: Nederland
Provincie: Noord-Holland/Utrecht
Lengte: 37 km
Beginpunt: Amsterdam RAI
Eindpunt: Amsterdam RAI
Voor de ingang van de RAI met je rug naar de RAI naar rechts langs de tentoonstellingsgebouw. Je gaat rechtdoor onder een viaduct door.
Voor een tweede viaduct voor NS-station fietspad linksaf. Je komt bij knooppunt 57, richting 50. Bij de Amstel linksaf fietspad langs de Amstel (dus even van de knooppunten af) . Langs de Amstel blijven fietsen. Je gaat onder een brug door. De volgende brug is de Berlagebrug. Rechtsaf deze brug over en meteen weer rechtsaf langs de Amstel. Hier is knooppunt 56. Volg vanaf hier de de knooppunten 50, 61, 62, 69, 70, Linksaf brug over naar het Utrechtse knooppuntennet 50, 49, richting 39, maar voor dit knooppunt, bruggetje over naar 1, 62, 61, 60, 50, en 57bij de RAI.
In de fietsenstalling bij het NS-station Amsterdam-RAI kun je fietsen huren.
Ontvang elke maand gratis het Fietsrondje van de maand
Vul je e-mailadres in om een e-mail te ontvangen als er nieuwe fietsrondjes en verhalen beschikbaar zijn van Bert.
"*" geeft vereiste velden aan
De Amstel
De rivier Amstel stroomde van bij de samenvloeiing van de Drecht en de Kromme Mijdrecht, iets ten zuidwesten van Uithoorn naar het IJ. Diverse delen van de Amstel zijn gekanaliseerd. De belangrijkste ingreep was echte het aanleggen van een dam kort voor de monding in Het IJ in de 13e de eeuw. Waarschijnlijk besefte men toen niet dat dit het begin was van ons nationale plein met een roemruchte geschiedenis. Rond deze dam ontstond het Vissersdorp Amstelredam, waarvan de oudste vermelding dateert van 27 oktober 1275 en dat kort na 1300 stadsrechten verwierf. Dankzij de gunstige ligging aan het IJ groeide de nieuwe stad snel tot een belangrijke havenstad. Een van de hoogtepunten was de 17e eeuw. Tijdens deze Gouden Eeuw ontwikkelde zich de grachtengordel met de statige herenherenhuizen. Diverse rijke kooplieden hadden aan een optrekje aan de gracht niet genoeg en lieten ook een buitenplaats bouwen aan de Amstel buiten de stad.
De Amstel is onlosmakelijk met Amsterdam verbonden. De rivier is talrijke malen bezongen. Rembrandt van Rijn zat langs de landelijke Amstel te schilderen. De naam Amstel is talloos gebruikt voor vernoeming: het Amstel Hotel, Amstel bier. De Amstel heeft al vele jaren een recreatieve functie: met een salonboot naar Ouderkerk aan de, fietsen langs de Amstel. De Amstel zit al vele jaren in het parcours van de Marathon van Amsterdam. Voor de roeisport is de Amstel een internationaal begrip. Langs de rivier liggen de botenhuizen en clubhuizen van diverse bekende roeiverenigingen. De Wedstrijd Head of the River trekt jaarlijks 4000 wedstrijdroeiers. Wedstrijdroeien op de Amstel vergt door de scherpe bochten een zekere stuurmanskunst.
Op de Amstel vind je altijd roeiers
De Amstel is diverse malen buiten de oevers getreden. Dijkverzwaringen moeten het risico veminderen, maar na zware regenval en tijdens een harde wind op 3 maart 1987 sloeg het water over de dijk en zette de Dorpsstraat van Uithoorn onder water. In 2002 was er juist sprake van extreme droogte in diverse polders. Vanuit Het IJ werd extra water aangevoerd. Voor het eerst in de geschiedenis stroomde het water van de rivier tegen de stroom in.
De Rondehoep
De Rondehoep is een eivormige polder die behalve de huizen langs de dijken geheel uit grasland en sloten bestaat. Alleen in het uiterste noorden steekje een stukje bebouwing van Ouderkerk in de polder en loopt de A9 door de Rondehoep. De geschiedenis van de polder gaat terug tussen circa 1100 en 1300. Het gebied werd ontgonnen door vanaf de omringende, destijds lager gelegen veenstromen sloten te graven naar het midden van wat toen nog een dik pak laagveenwas. Het resulterende spinnenwebvormige slotenpatroon typeert nog steeds de verkaveling en vormt daarmee een bijzonder cultuurlandschap. Door het inklinken van het veen daalde de bodem en moest een ringdijk worden aangelegd. Voor zover bekend is er geen turf gestoken, maar werd het land meteen gebruikt voor landbouw: eerst akkerbouw (graan) maar, door het inklinken, vanaf de 17e eeuw vooral veeteelt. Het veen zou te veel klei bevatten voor turf.
In de wintermaanden is de Rondehoep een belangrijk foerageergebied voor kol- en rietganzen, lepelaars uit het Naardermeer en voor purperreigers en zwarte sterns uit de Botshol. Tussen de snelwegen en de bebouwing van de Randstad is de Rondehoep nog steeds een stiltegebied. Het aanwijzen van de Rondehoep als calamiteitengebied voor waterberging maakte een felle discussie los “Handen af van onze mooie Rondehoep,” geven de protestborden aan. De inundatie kan in werking worden gezet bij dreigende wateroverlast. Door de klimaatsverandering kan veelvuldige regenval zorgen dat de afwatering de extra stroom water niet aankan. Het overvloedige water wordt dan gestald in een calamiteitengebeid. Dit betekent dat de Ronde Hoep onder water wordt gezet om te voorkomen dat bewoonde gebieden overstromen. Binnen 24 uur kan de Rondehoep 2,4 miljoen liter water opvangen. Gemiddeld komt er dan een laag van 27 centimeter water te staan. De huizen die vaak wat hoger op of tegen de dijk liggen krijgen bescherming. In de Ronde Hoep is weerstand. De Rondehoep is voorgedragen als Unesco Werelderfgoed, maar de aanvraag kreeg aan afwijzing. Wellicht vond de selectiecommissie dat één Nederlandse polder, de Beemster, als Werelderfgoed wel voldoende was
De fietsroute loop over de 17 kilometer lange Ringdijk met de witte ophaalbruggetjes.
Horeca onderweg
Voor 62 Ouderkerk aan de Amstel
Bakker Out
De warme bakker en tearoom Bakker Out ligt voor de Kerkbrug over de Bullewijk. Al 300 jaar zit hier een bakkerij. Sinds 1897 is de bakkerij in handen van de familie Out. De familiekiekjes van alle generaties hangen aan een van de steunbalken in de zaak. De tearoom heeft een uitgebreide kaart, maar je kunt er ook een koffie met gebak nuttigen. Bij mooi weer zit je lekker op hun terras aan de Bullewijk. Open van 8:30 – 17:00, zaterdag tot 16:30. Zondag gesloten.
69 Restaurant de Voetangel
Alwaar de drie riviertjes de Waver, de Bullewijk en de Holendracht samenvloeien ligt de vermaande uitspanning restaurant de Voetangel. Tot 1916 was de voetangel een tolhuis, die ook dienst deed als herberg. In de weide omgeving gonsden verhalen over wulpse dames die mannen naar de gelegenheid lokten. Het gebouw van de huidige uitspanning dateert uit 1974, maar is in de loop der jaren nog diverse malen verbouwd. Geopend maandag t/m vrijdag vanaf 11:00 uur.
60 Klein Kalfje
Ook dit etablissement was ooit een tolhuis dat de functie van herberg erbij kreeg. Met eveneens heren op de dames van lichte zeden afkwamen. Klein Kalfje heet zo, omdat tegenover het voormalige tolhuis tot 1967 de veel grotere uitspanning het Kalfje lag. De ter ziele gegane herberg was vernoemd naar de oprichter Jacob Kalf. Van het Kalfje komt de straatnaam Kalfjeslaan. Deze laan ligt precies op de grens van Amsterdam en Amstelveen. Ooit kende de Amstel ook nog de uitspanning Het Koetje. Bij mooi weer is het terras direct aan de Amstel van Klein Kalfje goed gevuld. De lunchkaart bevat uitgebreide maaltijdsalades met brood. Dagelijks geopend vanaf 10:00 uur.
Het Klein Kalfje
Ontvang elke maand gratis het Fietsrondje van de maand
Vul je e-mailadres in om een e-mail te ontvangen als er nieuwe fietsrondjes en verhalen beschikbaar zijn van Bert.
"*" geeft vereiste velden aan
