Hoorn en Enkhuizen tonen duidelijk hun glorie uit het verleden. In het Westfriese land liggen een paar fraaie natuurgebieden. Het tweede deel is een waar genot: fietsen op de hoge dijk langs het Markermeer vol schepen uit de tijd van de zeilvaart. Het is tijd voor het Fietsrondje van de Maand februari 2023.

Het oude stationsgebouw van Hoorn is groot en statig voor een stadje dat lang klein was. Hoorn was wel een spoorwegknooppunt. De lijn naar Medemblik is al sinds jaar en dag museumspoorlijn met de geur van stoomtreinen. Een locomotiefje puft hevig langs de monumentale rijtuigen om plaats te nemen aan de andere zijde van de trein voor de terugrit.

Hoorn

Kort na ons vertrek fietsen we door de hoofdstraat van Westerblokker. De lintbebouwing van het dorp ligt in een groene strook tussen de nieuwbouwwijken van Hoorn. Tot 1979 vormen Westerblokker en Oosterblokker een gemeente, maar in dat jaar werd Blokker opgedeeld tussen Hoorn en Drechterland. Blokker maakte in de vorige eeuw faam door de concerten in de simpele veilinghal door artiesten met een wereldnaam, zoals Louis Armstrong met als grootste klapper de Beatles in 1964: overigens zonder Ringo Star.

De hoofdstraat was ooit de doorgaande weg van Hoorn naar Enkhuizen. Nu heeft de straat iets nostalgisch met statige huizen. De arbeiderswoningen zijn een paar maten kleiner.

De bakstenen toren van de dorpskerk is stukken ouder dan het witte kerkgebouw er achter.Stolpboerderijen horen bij deze streek. In de winter sliepen mensen en dieren onder een dak. De grote zolder was opslagplaats voor de winter en voor het hooi. Op de huizenmarkt doen de stolpboerderijen het nog altijd goed.

Westerblokker

Het Drachterveld is een groene bufferzone tussen Hoorn en Hoogkarspel Wijzenddijkje heet ons fietspad langs de Vaart. Het landschap is wijds met in de verte kerktoren en molens.

Drachterveld

In het Drachterveld is een waterberging van 22 hectare. Deze kan in tijden van extreme regenval 220.000 m3 neerslag bergen. Door het gebied tijdelijk onder water te zetten kan wateroverlast in de Oosterpolder in de gemeente Hoorn worden voorkomen.

Waterberging in Drachterveld

Bloemkool uit Grootebroek

Bij Hoogkarspel begint een lange strook verstedelijkt gebied bestaande uit Hoogkarspel, Lutjebroek, Grootebroek en Bovenkarspel. Een deel vorm nu de gemeente Stedebroec. Het gebied bestond vooral bekend om de teelt van bloemkool. Grootebroeker bloemkolen waren de absolute top. Veiling de Tuinbouw in Grootebroek was tot 1976 een begrip. De bloemkolen werden op schuiten het veilinggebouw binnen gevaren op landtongen naast de spoorbaan.

Aan de kant zaten de commissionairs, die de groente opkochten door middel van afmijnen. De prijs was eerst hoog, maar begon langzaam te zakken. Het was een kunst om op het juiste moment op de knop te drukken. Zie de volgende video:

De bakken met bloemkolen werden in goederentreinen geladen. Het enige dat nog zichtbaar is zijn de landtongen naast de spoorbaan. Ook bloemen waren belangrijk. De overdekte Westfriese Flora was een begrip. Dit was de vroegste voorjaarbolbloemenshow van ons land. In 1999 raakten bezoekers besmet met legionella. 32 mensen kwamen om het leven. Er is een paar keer een herstart geprobeerd, maar de tijd van de grote Westfriese Flora met 100.000 bezoekers was voorbij. De stationsnaam Bovenkarspel Flora herinnert nog altijd aan de tijd van de bloemenpracht. Belangrijk is nu de woonfunctie. Waar eens bloemkolen op de trein werden geladen stappen nu forensen in.

Stolpboerderij

Weelenpad

We gaan echter ten noorden langs het verstedelijkte gebied. Eerst volgt nog een stukje door Westwoud langs grootschalige tuinbouwgebieden met onder andere een zee van glas om chrysanten te telen maar ook bloempracht in de open lucht.

Westwoud

Een zee van glas

Dan volgt een fraai over het Weelenpad tussen natuurgebied De Weelen van Staatsbosbeheer, het Streekbos en Enkhuizen. Een fraai strookje natuur tussen alle grootschalige ontwikkeling. We fietsen langs langgerekte stroken water die achterbleven zijn na dijkdoorbraken van de Zuiderzee. Tussen de rietkragen liggen fraaie bruggetjes. Het is eerst open landschap, maar later slingert het fietspad zich door de bossen.

Bruggetje over het Weelenpad

Kronkelen door het bos

Enkhuizen aan Zee

Bij Enkhuizen staan we voor de dijk van het IJsselmeer. Achter deze dijk ligt een heerlijk strandje met hagelwit zand. Met een beetje fantasie wanen we ons hier voor een tropisch strand.

Strandje in Enkhuizen

Ophaalbrug in Enkhuizen

Na Enkhuizen is het feestelijk genieten van het uitzicht vanaf de dijk langs het Markermeer. Oude zeilschepen wachten op meer wind om de zeilen te kunnen hijsen.

Leker Vuurtjes

De kust was natuurlijk gevaarlijk voor de scheepvaart. Zeker in het donker tijdens slecht weer. Het Leker Vuurtje was een baken voor de roergangers. Op het witte minivuurtorentje prijkt: “De zon zou ons niet kunnen schelen, lief, als zij niet onderging.” Een vertaling door Louise van Santen van de tekst van Emily Dickinson.

Bij het Leker Vuurtje gaan we even van de dijk het dorp Oosterleek in: het kleinste dorp van West-Friesland met slechts 95 inwoners. Een van de pareltjes van Oosterleek is het boerderijtje Balk. Het Rijksmonument is schitterend opgeknapt door Vereniging Hendrick de Keyser. Het houten boerderijtje uit de 19e eeuwen is een van de weinige houten huisjes in West-Friesland, dat bewaard. gebleven is. Het interieur is geheel in oude stijl met tegelwerk en een bedstee. Je kunt het huisje per nacht huren bij Vereniging Hendrick de Keyser. Ook de voormalige Hervormde kerk is een Rijksmonument. De kerk is nu een herberg. Een geliefde plaats voor een romantisch huwelijk.

Oosterleek

Op de dijk komt de skyline van Hoorn langzaam dichterbij met een dominante plek voor de koepelkerk. Eerst komen we nog langs een aantal strandjes. Ons terras van de Waag op de Roode Steen is een uitgelezen plek voor een après-fiets.

Terras voor de Waag in Hoorn

Routeinformatie

Fietsroute: Hoorn-Enkhuizen
Land: Nederland
Provincie: Noord-Holland
Lengte: 53 km
Beginpunt: station Hoorn
Eindpunt: station Hoorn

Route beschrijving met knooppunten

Voor het stationsgebouw met je rug naar het station linksaf de Spoorsingel op. Na 400 meter eerst zijstraat links naar de spoorwegovergang. Je komt op de knooppunten: 64, 81, 82, 83, 49, 50, 52, 25, 13, 14, 30, 12, 28, 47, 10, 9, 80,62, 59, richting 60, na 300 meter zie je het station.

Horeca en winkels onderweg

5.4 km Jam en Zo. Winkeltje met streekproducten. Je kunt er ook wat drinken of likken aan een ijsje gemaakt met schapenmelk. Open van 10:00 – 15:00 uur. Op zondag gesloten.

Jam en Zo in Oosterblokker

11.5 km Je kunt even rechtdoor Hoogkarspel in. Daar is keuze.

21 km Angelcreation. Fietscafé.

27 km in Enkhuizen is ruime keuze.
31 km Restaurant de Woeste Hoogte. Bij de brug aan de andere kant van de autoweg. Open van 10:00 – 22:00 uur. Maandag en dinsdag gesloten. Even verder Broekerhaven in. Eetcafé de Buren. 12:00 -23:00 uur. Maandag en woensdag gesloten.
48 km Oase. 11:00 – 22:00 uur. Maandag, dinsdag en woensdag gesloten.

Hoorn

Volgens oude Friese legendes is Hoorn in het jaar 716 gesticht door Homes, de stiefzoon van de Friese Koning Radbout. Friesland was toen veel groter, maar de voortdurend uitdijende Zuiderzee scheidde Friesland af van het huidige Noord-Holland. De streek heeft nog altijd de naam West-Friesland, maar heeft verder niets meer gemeen met Friesland. Hoorn kreeg in 1356 officieel stadrechten. Daarna kende Hoorn een gestage bloei als havenstad, dankzij de beschutte ligging in een rustige bocht van de vaak woelige Zuiderzee.

De glorie kende een hoogtepunt tijdens de 16e en 17e door de Vereenigde Oostindische Compagnie (V.O.C). Je ziet de rijkdom nog aan de statige huizen uit het verleden.

Statige huizen

Jan Pieterszoon Coen

Hoorn is de geboorteplaats van Jan Pieterszoon Coen, die het bracht tot Gouverneur-Generaal van de VOC. Coen werd geroemd, maar raakte in de loop der eeuwen steeds meer omstreden toen de ware toedrachten uit het verre oosten aan het licht kwamen. Hij staat bekend als de stichter van Batavia, maar brandde daarvoor wel de Javaanse stad Jakarta plat. Na de Indonesische onafhankelijk kreeg de stad de oude naam terug. De bestuurder kreeg onder andere de bijnaam “slachter van Banda”. In een brief naar de VOC schreef hij later:

“We kunnen geen handeldrijven zonder oorlog, of oorlog drijven zonder handel”

Zijn bekendste uitspraak is “dispereert niet, ontziet uw vijanden niet, want God is met ons”.

Jan Pieterszoon Coen

Na de gloriejaren kwamen de jaren van verval. De haven van Hoorn kreeg last van verzanding en Amsterdam nam de positie over. Hoorn droomde weg. De kaasmarkt bracht enige opleving en Hoorn kreeg een functie als regionaal centrum, maar het stadje bleef klein met in 1970 slechts 15.000 inwoners. Hoorn had intussen de aanwijzing als groeikern. De verouderde huisvesting in Amsterdam puilde uit. Massaal stroomden de hoofdstedelingen toe naar de nieuwe wijken. Hoorn heeft nu 75.000 inwoners. Aan de structuur van het oude centrum is nauwelijks iets veranderd. De winkels zijn wel wat groter geworden en het is er nu aanzienlijk drukker.

Roode Steen

Middelpunt van de stad is de Roode Steen. Vernoemd naar de rode ronde steen waarop vroeger de executies plaatsen vonden. De steen die er nu ligt is een replica. De originele steen bevindt zich in het Westfries Museum. De kleur rood zou gekomen zijn door het vele bloed.

Op het plein staat het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. Ooit met veel tamtam onthuld. Tot de Tweede Wereldoorlog vonden hier regelmatig Jan Pieterszoon Coen feesten plaats. Voor- en tegenstanders waren jarenlang met elkaar in discussie of dit beeld niet weggehaald zou moeten worden. Het stadsbestuur besloot tot een compromis. Het beeld bleef staan, maar er kwam ook informatie over de negatieve daden van Coen.

Op de Roode Steen staat een aantal monumentale gebouwen zoals de Waag en het Westfries Museum: een schitterend voorbeeld van Hollandse renaissance. In het museum zie je veel over de gouden tijd van de V.O.C., maar ook over het dagelijkse leven vroeger. Het kost geen moeite om een leuk terras te vinden op dit plein.

Let op: sinds 1 januari 2023 is het museum aan de Roode Steen voor lange tijd gesloten. Maar vanaf medio 2023 openen we een tijdelijke museumlocatie in de Statenpoort aan de Nieuwstraat.

Westfries museum

De Koepelkerk

De Slyline van het oude Hoorn wordt gedomineerd door de koepelkerk Cyniacus en Franciscus. Het godshuis kwam gereed in 1882 in de periode dat katholieken weer openlijk kerken mochten bouwen. Dat wilde de grote katholieke gemeenschap in Hoorn ook duidelijk laten zien.

Hoofdtoren

Aan de haven pronkt de Hoofdtoren uit 1532. Gebouwd als verdedigingswerk, maar honderd jaar later vestigde de Noorder Compagnie haar kantoor in het gebouw. Het voormalige bolwerk werd opgesierd en kreeg het spitse torentje.

Haven

Schouwburg het Park

Een vrij recente blikvanger is de Schouwburg het Park uit 2003 net buiten het oude centrum aan de voormalige Zuiderzee. Een opmerkelijk groot theater voor een stad van 75.000 inwoners. Vooral in het oog springt de hoge toneeltoren van waaruit gigantische decorstukken gewisseld kunnen. Hoorn leent zich om er een nachtje te blijven.

Enkhuizen

Het stadje ligt precies op de punt van Noord-Holland die uitsteekt in de voormalige Zuiderzee: de Zuiderzee op haar smalst. Enkhuizen leefde van de haringvangst en de belasting die schepen op weg naar Amsterdam betaalden. De punt in de Zuiderzee zorgde voor een prima positie voor een overvaart tussen Holland en Friesland.

In de 19e eeuw kwam de combinatie trein en veer naar Stavoren in Friesland. Het grote monumentale station van Enkhuizen was gebouwd voor drommen reizigers. Goederenwagons gingen op rails van een speciale veer naar de overkant. Door de afsluitdijk raakte Enkhuizen deze functie grotendeels kwijt. Wel gaat in de zomersmaanden dagelijks nog een paar afvaarten met de Bep Glasius. Fietsen kunnen mee aan boord. Veel fietsers op de Zuiderzeeroute zien deze overtocht als een alternatief op het vrij saaie stuk langs de Wieringermeer en de gevreesde tegenwind op de Afsluitdijk.

Ook de haringvangst ging door de afsluitdijk ter ziele. Enkhuizen moet het nu voor een flink deel hebben van de woonfunctie en het toerisme. Door de excentrische ligging is de binnenstad goed geconserveerd. Het is heerlijk dwalen door de oude straatjes en over de bruggetjes over de grachten. Enkhuizen is hiermee een aantrekkelijk Zuiderzeestadje. Het is niet toevallig dat Enkhuizen is uitgekozen als vestiging van het Zuiderzee museum. Het museum bestaat uit een binnendeel en een buitendeel. Het binnendeel is gevestigd in een aantal historische pakhuizen en gaat vooral in op de scheepvaart met oude zeilschepen.
Het buitendeel is op een groot terrein aan het water. Je gaat terug in de tijd hoe het was voor inpolderingen.37) In een dorp loop je door het dagelijkse leven van vroeger. Je maakt kennis met oude ambachten, zoals de hoefsmid. Neem een kijkje in het schoolklasje.

Klaslokaal in het Zuiderzeemuseum

Stadhuis

Het stadhuis van Enkhuizen uit het einde van de 17e eeuw lijkt op een miniversie van het Koninklijk Paleis op de Dam. Alleen Atlas met de wereldbol ontbreekt op het dak. Verder zijn de muren van de zijgevel van baksteen Deze vergelijking is geen toeval. De architect Steven Vennekool was zoon van Jacob Vennekool die Jacob van Campen had geassisteerd bij de bouw van het toenmalige stadhuis van Amsterdam.

Dromedaris

Het meest in het oog springende gebouw van Enkhuizen is de Dromedaris aan het havenhoofd.
Het robuuste bastion maakt duidelijk dat de Dromedaris is neergezet als verdedigingswerk.
In de loop der eeuwen was het gebouw in gebruik als opslag van buskruit, gevangenis, wachtkazerne, accijnskantoor, spinnerij/weverij en telegraafkantoor. In haar studententijd sliep Prinses Beatrix na een feestje op zolder.

Enkhuizen

Voor de Dromedaris ligt het uitgestrekte havencomplex vol pleziervaartuigen, van kleine motorbootjes tot grote zeiljachten. Ook de bruine vloot is ruim vertegenwoordigd.

Zeilschepen in de haven van Enkhuizen

Verblijf tips voor overnachten in Hoorn en omgeving

Met deze hotel tips voor Hoorn & Enkhuizen maak je van het Fietsrondje van de Maand februari 2023 een mini-vakantie in eigen land.

Hotel de Magneet

Sfeervol driesterrenhotel direct aan de haven. Mooie kamers. Het hotel heeft een heerlijk dakterras.

Hotel Petit Nord

Driesterren hotel met ruime leuk gedecoreerde kamers. Uitgebreid ontbijt buffet. Aardige en behulpzame mensen Overdekte stalling voor fietsen. Centraal gelegen op slechts 200 meter van het station. Boek het hotel hier.

Kaap Hoorn B&B

Opmerkelijke locatie in het voormalige houten havenkantoor midden in de haven met een geweldig uitzicht. Het ontbijt is uitstekend. De kamers zijn modern ingericht. Bekijk de tarieven van dit hotel.

Hotel de Keizerskroon

Driesterren hotel midden in het centrum. Ruime kamers, trendy ingericht. Gasten roemen het ontbijt.

Lees ook dit nieuws

Speciaal fietsrondje zomer 2021: Zeilen en fietsen in het decor van het IJsselmeer en de Wadden Nu ook veilig surfen in de haven van Enkhuizen Verbod op wandelen drijft horeca-ondernemers tot wanhoop