Vanuit Oldenzaal fiets je zo naar het Lutterzand en het kronkelende stroompje de Dinkel met de enige Nederlandse watermolen die een houtzagerij in beweging zet. Je banden rollen vaak over smalle fietspaadjes op de grens op langs een eeuwenoud karrenspoor. Sommige mensen menen hier nog altijd elfjes te zien. Lees het Fietsrondje van de maand Februari 2022.

Zijn er elfjes?

Onmiddellijk bij het verlaten van het station valt de watertoren op. Al jaren is deze niet meer in functie, maar de toren is tot 2006 verbouwd tot woning. Wel een bijzondere manier van wonen: hoog in een watertoren? De watertoren valt echter in het niet bij de robuuste toren van de Sint-Plechelmusbasiliek. De Groote Markt kent tal van horeca-etablissementen.

Wonen in een watertoren

de Groote Markt

Tijdens carnaval is deze markt het kloppende hart van dit grote feest. Oldenzaal viert Carnaval groots. De uitbundige stoet trekt meer dan 100.000 bezoekers. Oldenzaal is een vrij kleine stad en snel fietsen we in de natuur met de stuwwallen. Dit deel van Twente kent nog veel oude karrensporen van zand met ernaast een smal fietpad.

Karrensporen en fietspaden naast elkaar

Lutte Hutte

Voor de eerste keer dient de Dinkel zich aan. Het is een mooie zomerse dag. De zanderige oevers zijn ideaal als strandje. Bij uitspanning Lutte Hutte staan tientallen fietsen.

Lutte Hutte

Het fietspad loopt verder pal langs de grens met Duitsland door diverse natuurgebieden zoals Beuninger Achterveld en Ezelsgoor.

Langs de Duitse grens

Feitelijk was dit een stukje niemandsland. Soms staan er ook Duitse fietswegwijzers. Het pad was ooit een commiezenpad, dat de douaniers gebruikten om de grens te bewaken. Er staat nog een oude gecamoufleerde commiezenhut, van waaruit de douanebeambten de smokkelaars observeerden. Deze hutten werden nog tot 1970 gebruikt. Er circuleren nog altijd verhalen over de kat en muisspelletjes tussen de commiezen en de smokkelaars. Al dan niet aangedikt. Een brug brengt ons over het omleidingkanaal. Dit kanaal voert het meeste Dinkelwater ten noorden van Denekamp langs.

Duitse fietswegwijzers

Uitleg over Commiezenhut

Gecamoufleerde Commiezenhut

Omleidingskanaal

Klootschieten in Denekamp

Denekamp is het dorp van het klootschieten. De kunst is een houtenbal, die verzwaard is met lood, zo ver mogelijk weg te werpen. De sport is al meer dan 600 jaar oud. Er bestaat zelfs een officiële Nederlandse Klootschietbond, die is aangesloten bij het NOC-NSF. In 2017 vonden in Denekamp de wereldkampioenschappen klootschieten plaats. Ook deze tak van sport werd getroffen door Corona.

Klootschieten

Een andere activiteit is het midwinterhoornblazen tussen de eerste zondag van de advent en Driekoningen op 6 januari. Er zijn wedstrijden. Hoe oud het is en wat de betekenis was, zijn deskundigen oneens over. Het verschijnsel was geheel verdwenen. Aan de hand van oude documenten is in 1919 het midwinterhoornblazen ook letterlijk nieuw leven ingeblazen.

Raadhuis van Denekamp

De Paastijd is erg belangrijk in Denekamp. Het begint op Palmzondag een week voor Pasen. Er loopt een grote palmpaasstoet door het dorp. Daarna begint het eiergladderen Judas en Iskariot trekken zingend langs de huizen om geld op te halen voor het paasvuur. Vroeger werden eieren opgehaald. Vandaar de naam. Op Paaszaterdag en op Pasen vinden allerlei feestelijke rituelen met veel gezang plaats ter voorbereiding van het grote paasvuur. Het bier vloeit hierbij rijkelijk. Delen van de Sint-Nicolaaskerk stammen uit de dertiende eeuw. Na de reformatie kwam het godshuis in handen van de kleine protestantse gemeenschap in Denekamp. In 1809 gaf koning Lodewijk-Napoleon, de broer van de Franse keizer de kerk terug aan de katholieken.

Sint-Nicolaaskerk in Denekamp

Sint Nicolaaskerk Denekamp

Museum Naura Docet

Net als we Denekamp uitfietsen kijken we op tegen een levensgroot beeld van een dinosaurus. Het hoort bij het Museum Natura Docet, dat veel over de natuur en de cultuur van de streek voor het voetlicht brengt. Nog voor Beuningen kruizen we de Dinkel weer.

Museum Natura Docet

Museum Naura Docet

Dinkel

Een Mariabeeld, een kapelletje en een Lourdesgrot laten ons duidelijk zien dat we door katholiek gebied fietsen.

Kapelletjes langs de weg

Katholiek gebied

Lourdesgrot

Net als op andere fietsroutes verkopen diverse boeren hun producten vanuit stalletjes voor de deur. De Dinkel meandert zich om het dominante Landhuis Singraven. Bij het landgoed hoort een watermolen met drie reusachtige raderen. Dit is de enige watermolen in Nederland die een houtzagerij aandreef.

Boeren verkopen hun eigen producten

Landgoed Singraven

Watermolen bij Singraven

Een karretje op de zandweg

Wederom dienen smalle fietspaden naast een zandweg zich aan. Een paard trekt langzaam een huifkar voort. Het karretje op de zandweg brengt onze gedachten naar het gezapige leven van vroeger. Klopt het echt? Horen we het lied een karretje dat op zandweg reed?

Net als langs veel andere fietspaden staat hier ook op diverse plaats maïs. Vaak fiets je langs een muur van maïs. Dat gevoel hebben we hier niet, want tussen het fietspad en de maïs is een strook bloemen.

Smalle fietspaden

Eerst bloemen daarna mais

Godin Tafana op de hoogste berg van Overijssel

De heuvels komen terug. We klimmen naar de hoogste berg van Overijssel. De top van de Tankenberg ligt op 85 meter boven de zeespiegel.

We klimmen naar de hoogste “berg”

De naam Tankenberg zou afgeleid zijn van de godin Tafana. Voor de komst van het Christendom brachten de bewoners hier offergaven om Tafana gunstig te stemmen. De godin zou omgeven zijn door kwade geesten en bozen hellehonden, die dood en verderf zouden kunnen veroorzaken. Sommige mensen menen nog altijd nimfen en elfjes te zien in het groen op de Tankenberg. Wij genieten in ieder geval van het uitzicht. Het is nog maar een klein stukje afdalen naar Oldenzaal, waar de terrassen op Groote Markt ons verwelkomen. Dit is Twente.

Top van de Tankenberg

Uitzicht van af de Tankenberg

Knisperend fietspad

Route-informatie

Fietsroute: Oldenzaal
Land: Nederland
Provincie: Overijssel
Lengte: 49 km
Beginpunt: station Oldenzaal
Eindpunt: station Oldenzaal

Route beschrijving met knooppunten

Verlaat het station aan de stadskant. Voor het station staat een fietsknooppuntenbordje. Volg de knooppunten 66, 74, 67, 60, 61, 62, 58, 55, 20, 19, 23, 53, 52, 54, 17, 15, 51, 55, 57, 22, 73, 63, 64, richting 66 en terug naar het station.

Horeca en winkels onderweg

Tijdens dit Fietsrondje kom je onderweg voldoende winkels en horeca tegen die geopend zijn.

Zelfbediening

• 5.7 km: tussen 67 en 60 in de Lutte is keuze. In de Lutte ligt ook een Spar aan de route
• 10.7 km: Het Lutterzand


Voldoende etablissementen

• 11.5 km: De Lutte Hutte. Open op zondag en tijdens vakanties. Bij slecht weer gesloten.


Lutte hutte

• 26. 5 km: op 23 in Denekamp is ruime keuze: ook winkels. Zo is er de Jumbo Kuipers van de voormalige topscheidsrechter Björn Kuipers.
• 29.2 km: op 52 in Beuningen is Streekrestaurant ’t Sterrebos. Op maandag gesloten.
• 32 km: tussen knooppunt 17 en 15 is restaurant de Watermolen Landgoed Singraven. Op maandag gesloten.





restaurant de Watermolen

• Op de Groote Markt in Oldenzaal is ruime keuze.

Sint-Plechelmus

Sint Plechelmus staat in de stadswapen van Oldenzaal. De Gelderse apostel kom je hier overal tegen. In Oldenzaal zingt men nog altijd het Plechelmuslied. Midden in de stad staat de monumentale Sint-Plechelmusbasiliek met een beeld van de heilige op het plein voor de kerk. Ook elders in de omgeving staan kerken gewijd aan de missionaris, zoals de kerk van de Lutte. De route komt erlangs. Volgens de overlevering zou Plechelmus in het jaar 765 de eerste kerk van Oldenzaal hebben gesticht.

Sint Plechelmusbasiliek Oldenzaal

De uit Ierland afkomstige Plechelmus vormde met Wiro en Orgerus de drie zogenaamde Gelderse apostelen. Zij staken net als Willibrord de Noordzee om het toen nog heidense Nederland te kersten. Het gevolg van Willibrord verspreidde zich over verschillende delen van ons landen, maar ook in het huidige België, Luxemburg in Duitsland. De Gelderse apostelen waren vooral actief in het Hertogdom Gelre, waarvan diverse delen nu in Limburg, maar ook in Duitsland liggen. Volgens de overleving is Sint-Plechelmus begraven in Sint-Odiëlenburg bij Roermond. Er worden diverse wonderbaarlijke genezingen aan Plechelmus, Wiro en Orgerus toegewezen.

Je kunt in Oldenzaal de Sint-Plechelmusbasiliek niet missen. Het oudste deel van de kerk dateert uit de 12e eeuw. De massieve toren stamt uit 1250. De oudste delen zijn romaanse Later is de middeleeuwen is de kerk uitgebreid met een meer gotisch deel De kerk is opgetrokken uit Bentheimer zandsteen uit de groeve net over de grens in Duitsland. Na de reformatie kwam de kerk in handen van de protestante kerk. De kleine protestantse gemeenschap had echter moeite om de kerk te onderhouden. In de Franse tijd zorgde Koning Lodewijk-Napoleon, dat de kerk werd teruggegeven.

Verbouwing door Pierre Cuypers

Aan de einde van de 19e eeuw gaf Pierre Cuypers leiding aan een grote verbouwing. Cuypers is de architect van het Centraal Station en het Rijksmuseum. In de kerk liet de bouwmeester de dikke witte pleisterlaag uit de protestantse tijd verwijderen. De Bentheimer zandsteen is sindsdien ook in de kerk weer zichtbaar. In 2006 dreigde het godshuis de status van parochiekerk te verliezen. De Twentse cabaretier Herman Vinkers ontketende echter een actie en de Sint-Plechelmusbasiliek bleef parochiekerk. Sinds september 2021 galmt de nieuwe Plechelmusklok over de stad. De klok trok in een feestelijk stoet onder de deunen van een muziekkorps door de stad. De Plechelmusklok is de zwaarste luidklok van Overijssel en de eerste klok in een Nederlandse kerktoren die gegoten is in Spanje. Opmerkelijk is dat de basiliek niet op de Groote Markt staat, maar op een rustiger plein.

De Dinkel

De Dinkel is feitelijk een stroompje van niets, maar wel een bijzonder stroompje. De Dinkel is bijna 95 kilometer lang. De bron is bij Coesfeld in het Duitse Westfalen. Na 38 kilometer door Duitsland stroomt het water 46 kilometer door Twente. Vervolgens gaat de stroom Duitsland weer in om uit te monden in de Duitse Vechte, die even verder Nederland binnen binnenkomt als Vecht.

De Dinkel oversteken

Er zit een groot verschil tussen de Dinkel in Duitsland en het Nederlandse deel. In Duitsland is de stroom tussen 1970 en 1980 sterk gekanaliseerd, terwijl in Nederland de natuurlijke loop is behouden.

Strandje aan de Vecht

Er zijn maar weinig rivieren in Nederland die zo’n mooi natuurlijk karakter hebben als de Dinkel. Vooral in het zuidelijke deel meandert het water door het landschap. De Dinkel neemt aan de ene oever stukjes land weg en voegt aan de andere kant weer land toe. Op deze manier verandert de loop van de rivier continu, net als het aangrenzende landschap.

Schommelen boven de vecht

Landbouw en natuur zijn als een mozaïek in elkaar vervlochten. Het middendeel heeft een cultuurhistorisch karakter met Landgoed Singraven in Denekamp als centraal punt met daaromheen oude waterbouwkundige werken. In het noordelijk deel is de landbouw sterk aanwezig en is het belangrijk om het water goed af te voeren, zodat de grond niet te nat wordt. Een van de oude waterwerken is het monumentale Schuivenhuisje dat het kanaal van Almelo naar Nordhorn voedt. De watermolen van Singraven was de enige watermolen van Nederland die een houtzagerij aandreef. Het Dinkeldal is dun bewoond, maar er zijn sporen gevonden van Neanderthaler die hier 40.000 tot 50.000 jaar geleden geleefd hebben

Singraven komt in beeld

Onder de naam Dinkelland is een gebied met een oppervlakte van 849 ha in de gemeentes Dinkelland en Losser aangemerkt als Natura 2000 gebied. De gemeente Dinkelland ontstond in 2001 uit een fusie van Denekamp, Ootmarsum en Weerselo.

De Dinkel komt voor in de eerste regel van het Twents volkslied. Er ligt tussen Dinkel een Regge een land: ons schone en nijvere Twente. Tijdens dit fietsrondje kom je de Dinkel diverse keren tegen.

Dinkel

Lutterzand

Het Lutterzand is een uniek natuurgebied tegen een stuwwal uit de IJstijd. Het zand is niet zo oud. De laatste grote veranderingen in het landschap vonden rond 1700 plaats. In die tijd zijn de woeste gronden, maar ook vruchtbare akker- en weidegronden, onder het stuifzand verdwenen. Als middel om verdere verstuiving tegen te gaan en deels als schadeloosstelling werd de boeren toegestaan om kudden schapen langs de Dinkel te weiden. Dankzij de toenemende veeteelt (anno 1700) kon de jeneverbes zich weer uitbreiden tot prachtige struwelen, zoals ze nu nog in het Lutterzand te vinden zijn. Pas begin 1800 werd het stuivende zand vastgelegd door inplant van de grove den en werd het Lutterzand ook bosgebied. Door het Lutterzand meandert het riviertje de Dinkel, dat zich door het opgestoven zand heeft gegraven. De oevers van zeven meter hoog laten de diverse zandlagen zien. Hoogtepunt is de Greunen Stet (de Groene Staart): een bocht van 180 graden.

Lutterzand

De Dinkel verplaatst zich jaarlijks een halve meter. De rivier is dus in beweging. Deze oevers zijn ook een populair recreatiegebied. Op het Lutterzand wisselen heide, zandverstuivingen en bossen elkaar af. Beroemd zijn de oude jeneverbesstruiken. In de Gouden Eeuw namen de VOC-schepen jenever mee gestookt met de bessen van deze struiken. De oevers zijn favoriet bij de oeverzwaluwen, die er hun nesten in- uitgraven. Maar ook de ijsvogel en de grote kwikstart komen veel voor. Het Lutterzand is in 2007 erkend benoemd tot Aardkundig Monument.

Twentse heide

Heide en bos

Verblijf tips voor overnachten in Oldenzaal en regio

In deze regio is een ruime keuze aan hotels voor elk budget. Dit zijn onze tips:

Stadshotel Ter Stege

Ouderwets hotel, maar dat is juist de charme. Twentse gastvrijheid. De kamers zijn eenvoudig, maar wel van alle gemakken voorzien. De prijzen vallen ontzettend mee. Centraal gelegen op de hoek van de Marktstraat en de Groote Markt. Prima restaurant en gezellige bar, met terras voor de deur.

Hotel De Kroon

Kleinschalig hotel in statig gebouw met een huiselijke sfeer. Leuk ingericht met kunst. Sfeervolle kamers. Aardige en behulpzame gastvrouw. De gasten roemen het ontbijt. Het hotel ligt centraal. Vanuit de tuin kijk je op de de Sint-Plechelmusbasiliek.

Hotel Het Landhuis***

Inderdaad een landhuis op 1 kilometer van het centrum. Sfeervolle inrichting. Een spa met groot bubbeltjesbad en sauna. Ideaal na een dagje fietsen. Met restaurant en bar. De prijzen vallen mee. Gasten komen hier graag terug.

Twente ten top

Avontuurlijke paadjes

Dinkel

Op de grens van grasland en bos

Tijd om te rusten

Zonnebloemen

Volop natuur

Leuk optrekje

Boeren verkopen hun producten