Het Gooi staat bekend als de Gooise matras met alle BN-er en de roddelverhalen. Het Fietsrondje laat een andere Gooise matras zonder BN-ers zien, die bestaat uit heidevelden, bossen, het Gooimeer en het natuurgebied Naardermeer. In plaats van geroddel over BN-ers, het gekwetter van vogels.

Villawijken

Direct vanuit het station Naarden-Bussum beginnen de uitgestrekte villawijken. Diverse landhuizen hebben meer het karakter van een kasteel. De huizen in aaneengesloten rijen hebben wel een onmiskenbaar Goois karakter met grote schuine daken met brede overstekken en veel aandacht voor de dakkapellen. Op de hoeken ligt een extra accent. Eenmaal over de A1 is het fietspad niet meer dan een spannend paadje, kronkelend door het bos. Langzaam komt tussen de bomen de heide op ons netvlies. Van oudsher grazen de schapen ongewenste begroeiing tussen de heide weg, zodat de heide haar leefruimte behoudt.

Ieder morgen trekt de herder met zijn kudde schapen de hei op

Direct aan het fietspad ligt de Blaricumse schaapskooi. Iedere morgen om 8 uur trekt de herder met zijn kudde schapen de hei op en om rond 4 uur weer thuis te komen. Helaas sloeg in 2008 het noodlot toe. Een brand legde de houten kooi in as. Alle 113 schapen kwamen om de vlammenzee. De mensen van het Goois Natuurreservaat bleven niet stil zitten. Snel begon men met het optrekken van een nieuwe schaapskooi en kon een nieuwe kudde met grazen beginnen. Het Goois Natuurreservaat ontvangt ondersteuning van de Nationale Postcode Loterij.
 

 
Het hoogste punt van het golvende Gooi is de Tafelberg met 31 meter, maar 8 meter is niet natuurlijk. Vermoedelijk is het topje van de Tafelberg aangelegd als offerplaats. We lopen even naar boven voor het uitzichtpunt. Vanaf dit punt ontwaren we ook grotere grazers op de heide.

Ooit leefde Huizen van de visvangst

Opvallend van Huizen is het vrije nieuwe centrum, maar in de buurt van de haven fietsen we tussen oude geveltjes. Ooit leefde de gemeenschap van de visvangst, maar door de afsluiting van de voormalige Zuiderzee kwam de klad er in. Behalve in Hilversum vestigde hier ook de radio-industrie en een grote kalkfabriek zorgde eveneens voor werkgelegenheid. Het zand en de schelpen uit de omgeving van Huizen zijn zeer geschikt voor de verwerking tot kalk, maar in 1989 werden de kenmerkende kalkovens afgebroken.

Aan de haven pronken wel een paar replica’s die zijn opgetrokken met stenen van de voormalige fabriek. Huizen is nu een vrij jonge forenzengemeenschap. De traditionele vissersschepen in de haven hebben plaats gemaakt voor plezierjachten, maar er liggen ook een paar historische platbodems afgemeerd. De kleurrijke huisjes op de kade doen Scandinavisch aan.

We kijken nu vanaf het fietspad uit over het Gooimeer met op de achtergrond de contouren van Almere op het nieuwe land aan de overkant. Turend gaan onze gedachten uit naar het verleden: ooit was dit de Zuiderzee. Oud-Valkenveen, wie is hier niet tijdens een schoolreisje geweest? De speeltuin van weleer is nu een speelpark met een eigen strand.

De Gooische Moordenaar tufte ooit door Markstraat Naarden

Het landschap verandert. in een klap verdwijnen de heuvels, de heide en de bomen. Voor ons ligt een biljartlaken van gras met op de achtergrond de bastions van de vesting van Naarden. Zo kon de vijand nooit ongezien de verdedigingswerken benaderen. We gaan sluipdoor kruipdoor tussen de forteneilanden het stadje in. De Markstraat is feitelijk te smal voor het autoverkeer en we kunnen ons maar moeilijk voorstellen dat tot de Tweede Wereldoorlog ook de stoomtram de Gooische Moordenaar puffend en fluitend door dit nauwe straatje denderde. In het straatje is de kleinste winkel van Albert Heijn. Het dichtbebouwde vestingstadje biedt simpelweg niet meer ruimte: ook niet voor ‘s lands grootste kruidenier, die aangeeft op de kleintjes te letten.

De Afsluitdijk maakte een eind aan Muiderberg als badplaats

Het karakter van Muiderberg is totaal anders. Het dorp is aanzienlijk ruimer opgezet rond de Brink met midden in het gras een muziektent. Tot 1932 was Muiderberg een belangrijke badplaats voor Amsterdam. Op mooie zondagen zat de Gooische Moordenaar propvol met badgasten. De afsluitdijk maakte ook hier een einde aan. Amsterdammers kozen voor Zandvoort aan de échte zee. In het rustieke dorp komen we wel nog wat badplaatsarchitectuur tegen met sierlijke houten veranda’s. Langs de muur van de Joodse begraafplaats is onze koers nu richting Naardermeer.

De vogels spartelen dankbaar

We fietsen enkele kilometers precies op een scheidslijn met rechts van ons het traditionele weidelandschap en links het gebied dat is terug gegeven aan de natuur. Een bord geeft aan dat we nu volledig het natuurgebied binnenrollen. De waterstand is hier verhoogd, zodat delen van de voormalige weilanden onder water staan. De vogels spartelen dankbaar in de plassen. Te voet gaan wij over een zijpaadje naar een uitzichtpost. Vogelaars zijn met hun verrekijkers druk in de weer. Een boerderij met een uitstalling van boerenproducten toont aan dat we het Naardermeer verlaten hebben. Voorbij een bruggetje wacht ons een contrast: ineens fietsen we weer in de buitenwijken van Naarden-Bussum.

• Route informatie
• Het Gooi
• Naarden-Vesting
• Het Naardermeer

Routeinformatie

Fietsroute: Fietsen op de Gooise matras zonder BN-ers
Land: Nederland
Provincie: Noord-Holland
Lengte: 40 km
Beginpunt: station Naarden-Bussum
Eindpunt: Naarden-Bussum

Achter de klok op het plein voor het station is knooppunt 35. Volg 79, 80, 77, 78, 33, 18, 17, 49, 48, 47, 37, 34 en terug naar 35. De fietsenstalling van het station verhuurt fietsen. Denk aan een borgsom vanaf € 50. Fietsen kunnen ook mee in de trein. Zie de voorwaarden op www.ns.nl

Het Gooi

Het Gooi was eeuwenlang een arme streek die bestond uit met heide bedekte, schrale zandgronden en aan de westzijde moerassen rond het Naardermeer. Al in de tijd van Floris de Vijfde, die leefde van 1254 – 1296, hoorde Het Gooi bij het Graafschap Holland. Het huidige staartje aan de provincie Noord-Holland is zo ontstaan, omdat het Gooi belangrijk was voor de verdediging van Amsterdam. De dorpen waren nietig en gelegen rond een groene Brink. Van enige betekenis was alleen de vestigstad Naarden en later ook de vissersplaats Huizen. Door de geïsoleerde ligging en de onbeduidendheid ging de golf van reformatie grotendeels aan Het Gooi voorbij en bleef de streek in meerderheid katholiek met uitzondering van Huizen. De grote Sint Jansprocessie door de erepoorten van Laren naar het kerkhof was jarenlang de enige processie op de openbare weg boven de Moerdijk.

Ontsluiting door de Gooische Moordenaar

In 1882 leek Het Gooi te ontwaken uit haar slaap door de komst van de stoomtram de Gooische Moordenaar. De tram kreeg deze bijnaam door de vele ongevallen. De dampende locomotief meteen serie rijtuigen reed immers op veel plaatsen niet op een aparte trambaan maar op wegen tussen andere verkeersdeelnemers en die wegen waren niet breed. De straatjes van Muiden en Naarden waren nog smaller. De tram maakte Het Gooi wel ineens gemakkelijk bereikbaar vanuit uit Amsterdam. Als eerste kwamen kunstenaars naar Laren en Blaricum, maar spoedig ontdekten ook beter gestelde Amsterdammers, dat het in Het Gooi aantrekkelijk wonen is. De komst van de elektrische trein dwars door het Naardermeer zorgde voor een nog snellere verbinding en rond het station Bussum verrezen villawijken. Hilversum groeide als kool van een brinkdorp naar een echte stad.

De ontwikkeling van de radio

Hilversum bleef niet uitstuitend woonstad, maar ook bedrijven zagen kansen. Een van deze bedrijven was de Nederlandse Seintoestellen Fabriek dat de bouw van radio´s ontwikkelde. In 1923 vond in het bedrijf de eerste publiekelijke radio-uitzending plaats. Dit initiatief was de kraamkamer van de AVRO, als algemene omroep. Nederland was echter zwaar verzuild en al snel kwamen katholieken met de KRO, socialisten met de VARA en protestanten met de NCRV.
 

 
Een deel van het christelijke volksdeel vond de NCRV te behoudend en richtte de vrijzinnige VPRO op. De verdeling van de zendtijd onder deze vijf omroepen heeft bestaan tot 1965. Na het verbod van de uitzendingen vanaf het REM-eiland in de Noordzee richtten teleurgestelde sympathisanten de TROS op. Deze doorbraak effende de weg voor nieuwe zendgemachtigden, zoals de EO en BNN. Inmiddels hebben fusies het aantal publieke omroepen weer beperkt.

Ook televisie

Ondertussen was in 1951 ook de televisie ontstaan met het voormalige Irene kerkje in Bussum als eerste studio. Ontvangst was destijds slechts mogelijk voor enkele Philips-medewerkers en de Koninklijke familie. Vanaf de tweede helft van de jaren ’50 ontwikkelde het nieuwe medium zich snel. De grotere Studio Vitus volgde. Bussum was enige jaren het kloppend hart van de Nederlandse televisieproducties met legendarische uitzendingen vanuit theater Het Spant: Voor de Vuist Weg met Willem Duys en In de Hoofdrol met Mies Bouwman. De expansie van het medium was echter zo groot, dat in Hilversum de voorloper van het uitgestrekte Mediapark in gebruik kwam. Met de brand van Studio Vitus in 1971 raakte Bussum haar positie in TV-medialand geheel kwijt aan de grote buur Hilversum.

In 1989 moesten de publieke omroepen de concurrentie van commerciële zenders dulden. Grote productiemaatschappijen kwamen van grond. Radio en televisie werden steeds meer onderdeel van een veel bredere entertainmentindustrie. Het gehele proces drukte een stempel op het dagelijkse leven in Het Gooi. Er ontwikkelde zich de Gooise life style. Van het Gooise dialect is alleen de rollende rrr overgebleven. Past natuurlijk ook bij het bekakte.

Naarden-Vesting

De vesting van Naarden diende als verdediging van Amsterdam. De moerasgebieden ten westen van Het Gooi waren ongeschikt voor grote troepenbewegingen. De kannonen van Fort Ronduit konden ook ongewenste schepen die de ingang van Het IJ belaagden onder vuur nemen, zodat Amsterdam goed beschermd was. De vesting lag eerst ten oosten van de huidige stad bij Oud-Valkenveen, maar tijdens de Elisabethvloed van 1421 veegde het op hol geslagen water het verdedigingswerk volkomen van de kaart. De huidige vesting is diverse malen verbouwd en uitgebreid. De grillige stervorm met een dubbele natte gracht ontstond in de Tachtigjarige Oorlog dankzij alleskunner Simon Stevin. Het verdedigingswerk leidde in de 17e eeuw tot een lange pennenstrijd tussen de vermaarde fortenontwerper Menno van Coehoorn en kapitein-ingenieur Louis Pean die toen betrokken was bij de verbouw. Volgens Coehoorn voldeden de plannen niet aan de juiste inzichten voor vestingbouw. Boze tongen beweerden dat Coehoorn handelde uit nijd, omdat de meester de opdracht niet zelf had gekregen. In het rampjaar 1672 wisten de Fransen de vesting kort te bezetten, maar werden snel verdreven. Na de val van Napoleon in 1813 weigerden de Franse soldaten in de vesting zich over te geven. Het Nederlandse leger moest nog driekwart jaar slag leveren om de vesting in bezit te krijgen. Naarden-Vesting was onderdeel van de vermaarde Hollandse Waterlinie. Bij de vesting hoorde het Arsenaal dat nog tot 1987 in gebruik was bij Defensie. Nu huisvest het Arsenaal een meubelstudio van Jan des Bouvrie en een restaurant van Paul Fagel. Het Vestingmuseum geeft een goed beeld van het barre leven van de soldaten in de kazematten.

Het Naardermeer

Het Naardermeer is het oudste natuurmonument van Nederland. Het meer ontstond, doordat de Vecht regelmatig buiten haar oevers trad. Nadat de Vecht was voorzien van dijken, bleef de plas water achter. Van 1623-1629 werd het Naardermeer drooggemalen, maar al in 1629 bleek al het werk voor niets te zijn geweest. Een Spaanse troepenmacht rukte op en de enige mogelijkheid om de Spanjaarden op afstand te houden, was het gebied weer onder water te zetten. In 1874 kozen de spoorwegbouwers voor de kortste route voor de Oosterspoorweg tussen Amsterdam en Amersfoort dwars door het meer. Het Naardermeer had destijds nog geen beschermde status. De aanzet voor aanwijzing als natuurgebied was het plan uit de eerste jaren van de 20e eeuw van de gemeente Amsterdam om het gebied in gebruik te nemen als vuilstortplaats. Laten we het vuil dumpen ver van de bewoonde wereld, was de gedachtegang van het gemeentebestuur.

De onderwijzer Jacobus Pieter Thijsse kwam hier tegen het geweer en richtte samen met Eli Heimans de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten in Nederland op. De vereniging zag kans om het gebied aan te kopen. Met inkomsten uit visserij, jacht en rietkap betaalde de jonge natuurorganisatie de leningen af. Door de beschermde status ontwikkelde een uniek natuurlijke omgeving met strookjes land in het water en sompige graslanden. Ook de bossen zijn natuurlijk ontstaan. In de laatste decennia heeft Natuurmonumenten nieuwe stukken land rond meer het kunnen aankopen en terug gegeven aan de natuur. In heel Nederland heeft Natuurmonumenten nu bijna 400 gebieden in beheer met een oppervlakte van ruim 100.000 hectare. Dat lijkt veel, maar is feitelijk weinig ten opzichte van de totale oppervlakte van Nederland met 4.154.300 hectare.

Bijzondere horeca onderweg

Overal langs de route kun je wel een kopje koffie drinken, genieten van een stukje appeltaart of er voor gaan zitten voor een lunch. Alleen in het laatste deel door het natuurgebied tussen Muiderberg en Naarden tref je geen enkele uitspanning.

Tussen knooppunten 79 en 80 is het theehuis T.berg. “Het meest buitengewone theehuis in het Gooi” bevindt zich een sfeervol chalet. Het etablissement is een leerwerkplaats voor meervoudig gehandicapten. De leermeester beveelt de maaltijdsalades en biologische broodje aan. T.berg schenkt géén alcoholische dranken. Open van maandag t/m vrijdag van 10-16 uur.

Bij knooppunt 80 is Drink en Eetgelegenheid Tafelberg met fraai uitzicht over het heidelandschap. Je kunt hier zelf een express lunch samenstellen met soep, broodjes en salades. Bij eventuele fietspech heeft de uitspanning een uitgebreide fiets-service-box. Dagelijks open van 9:00 – 23:00 uur.

In de Marktstraat van Naarden-Vesting is een koffie bedrijf dat bekend staat om de lekkerste koffie in Naarden. Je kunt hier ook genieten van een high tea. Een rijkelijk belegde volkoren tosti valt eveneens aan te bevelen. Open maandag van 10:00 – 17:00 uur, dinsdag t/m zaterdag van 09:00 – 17:00 uur, zondag van 9:30 – 17:00 uur.

Aan het strand van Muiderberg preikt Zeemeeuw met een trendy terras, maar op koude dagen kunnen fietsers zich binnen warmen rond de kachel. Aan te bevelen zijn de boerendesembroodjes met bijvoorbeeld beenham, of gegrilde groenten met humus, maar ook geitenkaas met appel. Dagelijks geopend vanaf 10:00 uur.