In Noord-Frankrijk, in Nord Pas de Calais, net over de grens ligt een frontlinie uit de Eerste Wereldoorlog. Ze noemen het ook wel “het vergeten front” omdat veel mensen dit front niet kennen.
De grote veldslagen bij Verdun, Somme en Ieper kennen de meeste mensen wel maar veel verder gaat onze kennis niet. Ik moet ook bekennen dat ik voor deze reis weinig wist over de Eerste Wereldoorlog. Nederland was neutraal tijdens deze oorlog en er wordt hier dus veel minder aandacht aan besteed dan in bijvoorbeeld Belgié of Frankrijk.
Dit jaar is het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak en de komende 4 jaar staat volledig in het teken van de herdenking. Niet alleen worden hierbij de vele slachtoffers die zijn gevallen herdacht. Ook wordt dankzij deze herdenking de geschiedenis levend gehouden. Een goede tijd om als Nederlander ook meer te weten te komen over de Eerste Wereldoorlog. Het vond immers op maar 3 uur rijden vanaf Zuid Nederland plaats.
Armentières
Deze trip begint met een heerlijke reis per Thalys vanaf Nederland naar Lille. Sinds april 2014 heeft de Thalys een lijn geopend van Amsterdam centraal naar Lille en zo sta je binnen 3 uur op Franse bodem. Wij reizen van hier uit meteen verder naar Armentières.
Een kleine stad dat vlakbij de frontlinie lag en in 1918 compleet is verwoest. 90% van de stad is plat gegooid en alles is opnieuw opgebouwd. Voor de oorlog woonden hier 30.000 mensen, op dit moment telt het stadje zo’n 26.000 inwoners. De verliezen van de Eerste Wereldoorlog zijn in deze steden nog steeds voelbaar.
Armentières is ook de eerste stad waar gifgas is gebruikt, het zogeheten mosterdgas. De Eerste Wereldoorlog staat dan ook wel bekend als de oorlog van loopgraven en gifgas.Vanuit Armentières zijn er twee herdenkingswandelingen uitgezet en te lopen. De eerste gaat met name over hoe de stad werd gebruikt tijdens de oorlog en de wederopbouw en de tweede wandeling loopt naar de frontlinie.
Van september t/m december is er een museum geopend dat in het teken staat van de stad en frontlinie. Dit museum eindigt in het café waar Mademoiselle van Armentières ooit een soldaat heeft geslagen. Hier is in die tijd een heel bekend lied over gemaakt.
Fromelles
Na de lunch vertrekken we richting Fromelles. In de bus legt een Vlaamse historicus ons uit dat in feite de hele wereld hier op een kluitje heeft gezeten. Duitsland is dan wel de verliezer van deze oorlog maar volgens hem heeft uiteindelijk Groot-Brittannië het meeste verloren. Dit omdat na de oorlog landen als Canada en Australië, die in die tijd nog onder Groot-Brittannië vielen, een eigen identiteit ontwikkelden en zich scheiden van Groot-Brittannië.
In 2009 is er in het fazantenbos in Fromelles een massagraf gevonden en opgegraven. Hierin lagen 250 lichamen van gesneuvelde soldaten die met name uit Australië kwamen. Doormiddel van DNA onderzoek met behulp van nakomelingen van vermiste soldaten is 50% bijna 100 jaar na dato nog geïdentificeerd. Op de begraafplaats naast het museum vonden zij hun laatste rustplaats.
In het museum is een audio tour in het Nederlands beschikbaar en ook de informatie op de muren is veelal 3 talig – Frans, Engels en Nederlands.
Arras
De dag eindigen we in de stad Arras maar niet voordat we onder de grond zijn geweest.
De Eerste Wereldoorlog staat bekend om de loopgraven, de soldaten groeven zich in om zichzelf te beschermen en verrassingsaanvallen te kunnen doen. Onder Arras ligt een groot tunnelstelsel waar de soldaten soms weken onder de grond moesten leven.
De wellington groeve is hier een goed voorbeeld van en is met name door Nieuw-Zeelandse soldaten verder uitgegraven. Dit verklaard ook de namen van de gangen die verwijzen naar steden waar de soldaten vandaan kwamen zoals Auckland.Het was in deze groeve dat 20.000 soldaten de meest verrassende aanval van de Eerste Wereldoorlog voorbereide. De slag van Arras – La Bataille D’Arras. Tijdens de tour ga je tot wel 20 meter onder de grond en doormiddel van verschillende korte filmpjes en dia’s krijg je een inzicht in hoe het leven onder de grond moet zijn geweest voor de soldaten.
Duitse begraafplaats
Tussen alle Britse en Franse plaatsen van herdenking vind je ook een Duitse begraafplaats.
De Duitsers mochten hun slachtoffers niet repatriëren na het verliezen van de oorlog en zo ontstonden er verschillende Duitse begraafplaatsen. Uiteindelijk hebben ze deze kleine begraafplaatsen grotendeels bij elkaar gevoegd en is er een verzamel begraafplaats voor Duitse soldaten ontstaan.
Deze begraafplaats ligt bij voornamelijk de oudere generatie in Frankrijk nog steeds een beetje gevoelig. Al komt dit meer vanwege de Tweede Wereldoorlog.
Op deze begraafplaats liggen 44.833 Duitsers waarvan ook een groot deel van de soldaten niet geïdentificeerd zijn.
Vimy
Voor Canadezen is voornamelijk Vimy een plek waar bij stil gestaan wordt. Op 10 april 1917 vochten de Canadese troepen voor de overwinning van de heuveltop. Bijna de gehele oorlog hadden de Duitsers het voordeel van het heuvellandschap. De Duisters hadden compleet overzicht omdat zij degene waren die hogerop stonden. Zeker in het begin van de oorlog heeft dit veel levens gekost omdat er met een 19de eeuwse vechttechniek gevochten werd terwijl men al gebruik maakte van wapens uit de 20ste eeuw. De soldaten droegen zelfs geen helmen ter bescherming, iets dat wij ons nu niet meer voor kunnen stellen.
Elk jaar komen er, verspreid in 3 teams, Canadezen voor 4 maanden naar Vimy om aldaar rondleidingen te geven. Deze rondleidingen worden gegeven in het Frans of Engels en duren 50 minuten. Je gaat o.a. door de loopgraven waar vandaan de Canadezen hun verassingsaanval openden.
Bij Vimy is een groot herdenkingsmonument dat symbool staat voor de vriendschap tussen Frankrijk en Canada. Op dit monument staan de namen van 11.285 vermiste Canadese soldaten. In totaal sneuvelden er zo’n 66.000 Canadezen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Dit was op een bevolking van maar 660.000 inwoners een verlies van 10%.
Notre-Dame de Lorette
De grootste militaire Franse begraafplaats. Op 25 hectaren worden 40.000 slachtoffers die afkomstig zijn van 150 begraafplaatsen verzameld en begraven. 22.000 van hen zijn nooit geïdentificeerd.
Hier vind je tevens een kerk en een klein museum. Het is een immens groot terrein en het geeft direct inzicht in wat een enorme slachtpartij de Eerste Wereldoorlog moet zijn geweest. Aan beide kanten hebben ze grote verliezen geleden.
Louvre-Lens
In Lens is sinds kort een dependance geopend van het Louvre. Het Louvre-Lens is het eerste museum ter wereld dat zonder tussenmuren werkt en bestaat uit één grote zaal. Tot en met 6 oktober 2014 is hier nog de tentoonstelling “De verschrikkingen van de oorlog” te zien. Dit is een tentoonstelling met verzamelwerken van verschillende kunstenaars die een aantal oorlogen uitbeelden. De tentoonstelling staat niet alleen in het teken van de Eerste Wereldoorlog maar ook verschillende andere oorlogen worden er tentoongesteld. Elke 3 maanden heeft het Louvre-Lens een nieuwe tijdelijke tentoonstelling.
Ook is er een vaste zaal waar stukken uit het Louvre te bewonderen zijn. Dit loopt van kunst uit 3000 jaar voor Christus tot ongeveer 1840. Er hangt hier o.a. ook een Rembrandt. Elk jaar wordt ongeveer 20% van de collectie vervangen door nieuwe stukken. De vaste tentoonstelling is gratis te bezoeken en er is een Nederlandse audio tour beschikbaar.
Dagboek 14-18
Er is een app ontwikkeld die te downloaden is met telefoon of tablet. Deze is beschikbaar in meerdere talen waaronder Nederlands. In deze app is alle informatie te vinden over de eerste wereldoorlog.
Over verschillende bekende en belangrijke plekken hebben ze hele mooie filmpjes gemaakt. Dit laat goed zien hoe het moet zijn geweest in die periode. Met name voor kinderen maakt deze app het heel interactief. Als je zoekt op dagboek 14-18 dan is de app gratis te downloaden.
Meer reisverhalen en tips zoals deze ontvangen?
Vul je e-mailadres in om te genieten van nieuwe reisverhalen en tips van onze contributors.