Het is heerlijk fietsen op de oude dijken van de Lek en Rijn. De uitzichten over het water worden afgewisseld door de oude stadjes Culemborg en Wijk bij Duurstede. Tussen al dit moois varen de pontveren heen en weer. Tijd voor het Fietsrondje van de Maand maart.
Culemborg wordt al genoemd in de 13e eeuw. Het stadje aan de Lek stond vroeger ook bekend als Kuilenburg, maar bleef klein tot het gereedkomen van de Kuilenburgse Spoorbrug in 1868. Deze brug maakte destijds wereldfaam als de langste brugoverspanning ter wereld.
Aan monumenten is geen gebrek
De spoorlijn met station zorgde voor ontwikkeling in Culemborg. Het stadje groeide snel uit buiten de stadsmuren. Het oude centrum is redelijk geconserveerd gebleven. Vanaf het hoger gelegen spoor krijgen we een fraaie blik over de torens. Aan monumenten is geen gebrek. We fietsen door de Oude Binnenpoort naar de Markt.
Dit is de enige van de zeven stadspoorten die niet is gesloopt tijdens het slechten van de stadsmuren.
Aan het begin van de langgerekte Markt kijken we uit op het stadhuis uit 1539 met de trapgevel aan het andere uiteinde.
Culemborg kent maar liefst drie kerken met de naam Barbara. De protestantse kerk wordt vaker Grote Kerk genoemd. Opmerkelijk is dat er tussen deze Kerk en de Markt een rij huizen staat. Wel is de vierkante toren zonder spits goed zichtbaar vanaf de Markt. Er heeft ooit een toren met spits gestaan, maar deze brandde in 1854 af. Wel een torenspits heeft de katholieke Barbarakerk. Dit is de hoogste toren van Culemborg. De pontificale kerk kwam gereed in 1886 toen ook in Culemborg het katholicisme weer opbloeide. Opmerkelijk is de grote katholieke gemeenschap in dit deel van de Betuwe. De derde Barbarakerk is het godshuis van de Oudkatholieke gemeenschap.
Schoorstenen van steenfabrieken langs de Lek
Vanuit Culemborg rollen onze banden op de Lekdijk. Links kijken we uit op de rivier die zich als een blauwe slang door het groene landschap slingert.
Strekdammen moeten de rivier in toom houden. De rivierklei is uitstekend geschikt voor het bakken van stenen.
De schoorstenen uit de glorietijd der steenfabrieken domineren nog altijd het landschap. Met enige regelmaat is een bankje op een markant punt om rustig te genieten van het uitzicht.
Rechts kijken we vanaf de dijk de Betuwe in met soms een monumentaal huis.
Door de dijkverhogingen liggen dijkhuisjes na lager dan de dijk. Tijdens mooie weekeinden is de dijk niet alleen bij fietsers in trek. Borden vragen motorrijders om het rustig aan te doen.
Het Amsterdam-Rijnkanaal kruist de Lek. Bij hoogwater kan een gigantische stuw het kanaal afsluiten.
Dit is de Betuwe
Langs de kant van de weg biedt een fruitteler zijn producten aan. Voor wie op koopjes uit is: drie kilo appeltjes voor slechts 2,50 euro.
Aan de overzijde doemt de Utrechtse Heuvelrug op. De rivier heet hier inmiddels de Rijn, of nog beter gezegd de Nederrijn. We fietsen wat van de Rijn af, want hier ligt het langgerekte Eiland van Maurik, dat feitelijk een schiereiland is met tal van recreatiemogelijkheden Er is een uitgestrekt vakantiepark. We treffen er jachthavens en er is zelfs een hondenstrand.
Op de 50 kilometer tussen Nieuwegein en Rhenen ligt geen enkele verkeersbrug over het water. Veerponten vormen de enige verbindingen tussen de oevers. Een veerpont brengt ons dan ook naar de overkant bij Amerongen.
Amerongse Bovenpolder
Het natuurreservaat Amerongse Bovenpolder is een omgevormde uiterwaard. Om er de variatie in flora en fauna te vergroten is een 45 hectare groot kwelmoeras aangelegd.
In het moeras leven plantensoorten zoals waterviolier, lidsteng en bepaalde zeggesoorten. Deze plantensoorten hebben behoefte aan ijzerrijk kwelwater. Het moeras wordt niet gevoed door de Rijn, maar door schoon kwelwater van de Utrechtse Heuvelrug. De Amerongse Bovenpolder is natuurlijk geen heuvelgebied, maar maakt wel deel van het Nationaal Park de Utrechtse Heuvelrug.
Vizierbogen boven de Rijn
Het Stuw- en sluizencomplex Amerongen maakt al op afstand indruk. De vizierbogen boven de Rijn lijken op geopende bekken die zo kunnen toehappen. Bij weinig water is de stuw gesloten om de omgeving toch van voldoende water kunnen voorzien.
Schepen varen dan door de sluizen. Vissen kunnen de speciale vissentrap nemen. De kracht van het water wordt gebruikt om energie op te wekken: voldoende voor 8.000 huishoudens.
De Rijn nadert zijn einde, maar het water stroomt verder als Lek. De Rijndijk wordt Lekdek.Net voor Wijk bij Duurstede stroomde het water in de Rijn via de Kromme Rijn en de Oude Rijn via Utrecht en Leiden naar Katwijk aan Zee.
Het lek in de oever van de Rijn was al eeuwen oud, toen vanaf de achtste eeuw steeds meer water koos voor de nieuwe route naar de Merwede. De Kromme Rijn dreigde te verzanden. Daarom maakten mensenhanden in 1122 een afdamming in de toenmalige Rijn en werd de Lek definitief de hoofdstroom. We kijken uit over de nietige Kromme Rijn dat eens een belangrijke rivier was.
De molen boven de stadspoort
Onder de Rijn en Lek Korenmolen door Wijk bij Duurstede binnenfietsen geeft een speciaal gevoel, want de poort is onder de enige molen die is gebouwd boven een stadspoort. Op deze hoge positie boven de poort op Lekdijk vangt deze molen natuurlijk veel wind. Nog altijd malen vrijwillige molenaars graan tot meel. Wijk bij Duurstede had ooit nog een molen aan de Lek. Jacob van Ruysdael schilderde deze molen in 1670.
Wijk bij Duurstede is een van de oudste steden van ons land. De stad was een belangrijke nederzetting met een fort op de Limes: de noordgrens van het Romeinse Rijk. Als Dorestad groeide de plaats uit tot een van de belangrijkste steden van de Nederland. De ingang van de haven lag echter aan de Kromme Rijn, die dus verzandde en in 1122 werd afgesloten. Tiel, Deventer en later ook Utrecht namen de positie over.
Gezellige terrassen in Wijk bij Duurstede
Wijk bij Duurstede is nu een prettig stadje met een levendig historisch centrum. We zijn bepaald niet de enige fietsers op de Markt met het oude stadhuis, de Johannes de Doperkerk, de waterpomp waar ooit de hele stad water haalde en vooral de talrijke gezellige terrassen.
Het kasteel Duurstede kent de unieke combinatie van de robuuste verdedigingtoren uit de 13e eeuw 32en de sierlijke Bourgondische toren van drie eeuwen later. Om het kasteel is een park. Als je interesse hebt: het kasteel is te huur voor evenementen.
Het lijkt alsof Wijk bij Duurstede omgeven is door water. Voorbij het stadje is het waterkruispunt tussen de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal. We staan nu aan de andere kant van de Lek. De sluisdeur beweegt zich net omhoog om schepen doorvaart te verlenen richting Utrecht en Amsterdam.
Fietsen op de Lekdijk blijft boeien. Het lijkt of de rivier zich voortdurend verandert. Dit geldt ook voor de uiterwaarden. Een zeilboot beweegt zich majestueus over het water. Langzaam komt de Kuilenburgse Spoorbrug weer in ons vizier.
Sigaren en de laatste stadsomroeper in Culemborg
De zon is al langzaam aan het zakken als we de pont bij Culemborg op fietsen. Dit zorgt voor een unieke weerspiegeling op het water voor de boog van de brug. Een trein dendert net over de brug. De arbeidershuisjes in de oude havenwijk van Culemborg zijn zo nietig als poppenhuisjes.
Een nostalgische gevelreclame van Graaf Egbert Sigaren herinnert aan de tijd dat Culemborg sigarenstad was. De sigaren rollen deed men met de hand. De arbeiders kregen stukloon. Ze ontvingen loon per geproduceerde sigaar.
Reizen met de stoomboot betekende wachten, getuige de “Wachtkamer der Stoombooten.”
Culemborg had ook een visafslag. Als een verse lading vis arriveerde trok de stadsomroeper door de straten om dat kenbaar te maken. In de Visstraat staat voor de voormalige afslag een beeld van de laatste stadsomroeper Manus van Empel. Over vis gesproken. Zou een van de restaurants op of rond de Markt een lekker visje op het menu hebben?
Routeinformatie
Fietsroute: Culemborg-Amerongen
Land: Nederland
Provincie: Gelderland/Utrecht
Lengte: 52 km
Beginpunt: station Culemborg
Eindpunt: station Culemborg
Route beschrijving met knooppunten
Verlaat het station aan de zijde van spoor 1 (bij de stationshuiskamer). Ga met je rug naar het station linksaf. Je komt op de knooppunten. Volg 33, 42, 38, 43, 39, 37, 73, 74, 76, 17, 15, 96, 54, 52, 43, richting 87. Je komt weer bij het station van Culemborg. Bij het station is parkeergelegenheid.
Ontvang elke maand gratis het Fietsrondje van de maand
Vul je e-mailadres in om een e-mail te ontvangen als er nieuwe fietsrondjes en verhalen beschikbaar zijn van Bert.
"*" geeft vereiste velden aan
Horeca en winkels onderweg
- 8 km bij knooppunt 43. Restaurant het Veerhuys op 750 meter van de route. Open vanaf 11:00 uur.
- 18 km Brasserie de Loswal. Bij camping/vakantiepark. Open vanaf 12:00 uur.
- 20 km Theetuin de Molen. van 10:00 tot 18:00.van maart t/m oktober. Gaat alleen open bij aangenaam weer en als de molenaar aanwezig is. Houd daarom de openingstijden op Google Maps openingstijden in de gaten! Je moet even de route af Mourik in. In Mourik is meer horeca.
- 34 km De Graanschuur. Net voor de Molen van Wijk bij Duurstede. Open van 10:00 – 16:00 uur. In het centrum van Wijk bij Duurstede is ruime keuze.
In Culemborg is ruime keuze aan horeca gelegeheden.
Verblijf tips voor overnachten in Culemborg
In de omgeving van Culemborg is een mooi aanbod met hotels en Bed&Breakfasts. Onderstaand hotel sprong eruit vanwege de mogelijkheid de fiets veilig te stallen
Hotel het VeerHuys
Schitterend herenhuis op een unieke plek naast het veer over de Lek bij Beusichem op 5 km van het centrum van Culemborg. Prachtige en zeer grote kamers met eigen kitchenette. Prima ontbijt en uitstekend restaurant. Aardige mensen. De fietsen kunnen op de binnenplaats. Een lunchpakketje is mogelijk.
Pech onderweg met de Fiets?
Krijg je pech onderweg met je elektrische fiets? Met de speciale fietsverzekering voor e-bikes komt er iemand naar je toe. Ben je betrokken bij een ongeval met jouw fiets? Dan krijg je ook juridische hulp aangeboden bij deze verzekering. Al vanaf €2,08 per maand (€2,42 voor e-bikes) ben je verzekerd tegen diefstal. Schade en pechhulp voor je fiets zijn optioneel af te sluiten. Bekijk alle voordelen van Allianz Assistance.
