Midden in het Groene Hart ligt het verborgen stadje Oudewater met de meeste monumenten op een kleine oppervlakte. Fiets langs de rustieke Linschoten, laat je wegen in de Heksenwaag, doe de groeten aan Swiebertje en pas op voor de schandpaal tegenover het café van Hekendorp.

Vanuit het station van Woerden fietsen we al snel door knus landelijk gebied. Het van oorsprong riviertje de Linschoten is smal. Dit geldt ook voor het weggetje langs de oever. Soms gaat er een steil voetgangersbruggetje over het water. Aan de hekken van kneuterige boerderijtjes zijn conference peren of echte boerenkazen te koop. Soms is de opbrengst voor een goed doel, zoals het Koningin Wilhelmina Fonds.

Dit is de streek waar kaas nog ambachtelijk wordt gemaakt van rauwe melk. We ervaren het gezapige Groene Hart van de hectische Randstad ten top.

Het is jammer dat de fietsknooppunten ons langs het oude centrum van Oudewater trachten te leiden

Wij zijn echter eigenwijs en slaan linksaf de Leeuweringerstraat naar de Markt. Het is toevallig woensdag Marktdag. En hek verspert de rijbaan, maar we kunnen best een stukje naast onze fietsen lopen.

Bij de Hollandse IJssel haken we weer aan op de knooppunten. Deze rivier was oorspronkelijk een nevenstroom van de Rijn die begon bij Wijk bij Duurstede. De legendarische Graaf Floris de Vijfde beval echter in 1285 dat de zijstroom moest worden afgedamd. Sinds die tijd wordt de Hollandse IJssel uitsluitend gevoed door water uit gegraven kanalen. Bij Oudewater is de Hollandse IJssel nog smal, maar de rivier wordt gaandeweg steeds breder tot de monding in de Nieuwe Maas bij Rotterdam. We fietsen niet pal langs de IJssel, want de winterdijk ligt even van de rivier af. Het water moet wat ruime hebben om te overstromen bij veel aanvoer.

In Hekendorp is de Goejanverwellesluis. De oude naam van het dorp was Goejanverwelle. Het nietige dorpje raakte bekend door een voorval uit 1887.In die tijd ging niet goed met Nederland. Na de Gouden Eeuw met rijkdom en voorspoed was er nu de eeuw van verval.

Stadhouder Willem de Vijfde lag zwaar onder vuur. De Prins werd bestempeld als een slapjanus vol besluiteloosheid. Zijn gezag werd steeds verder aangetast. De invloed van anti-prinsgezinden patriotten nam razendsnel toe De Republiek der Zeven Provinciën was bezig steeds meer uiteen te vallen. Zo was Utrecht in handen van de patriotten. De Prins zat geïsoleerd in het voor hem veilige Nijmegen.

Prinses Wilhelmina, de echtgenote van de Prins besloot daarop incognito naar Den Haag te reizen. Zij werd echter herkend. De patriotten hielden haar rijtuig tegen en sloten de Prinses op in een boerderij in Goejanverwelle. Daarna werd zij terug gestuurd naar Nijmegen. De patriotten hadden echter geen rekening gehouden met de broer van Prinses, de machtige koning van Pruisen. Een Pruisisch leger trok. Nederland binnen en het gezag van Prins van Oranje werd weer hersteld. De Republiek bleef echter broos. Een aanzienlijk deel van de inwoners gaf de Franse invallers in 1795 een warm onthaal en werkte samen met de Fransen in de Bataafse Republiek, die onder gezag van de Fransen ontstond.

Hekendorp staat verder bekend om een schandpaal tegenover het café. Aan deze paal werden misdadigers ten toongesteld. Op de zuil staat een beeld van Vrouwe Justitia: deze keer zonder blinddoek.

Achter een oude ophaalbrug over de IJssel de IJssel ligt Haastrecht. Het stadje heeft een prachtig monumentaal stadhuis, maar is al lang geen zelfstandige gemeente meer. Op het bordes van dit stadhuis werd in 1985 inwoner Hein Vergeer gehuldigd als wereldkampioen schaatsen. Vergeer herhaalde een jaar later zijn prestatie, maar kwam daarna nooit meer tot dit niveau.

Pal voor de nieuwbouwwijken van Gouda verlaten we de IJssel en slaan we af naar de Reeuwijkse Plassen. Net als veel plassen in dit deel van ons land is het grootse deel van de Reeuwijkse Plassen ontstaan door turfwinning. In 1930 kwam een plan uit de hoge hoed om de plassen in te polderen, maar zover is het nooit gekomen. Een deel is pas sinds 50 jaar water door zandafgraving voor de aanleg van de A12 en nieuwbouwwijken van Gouda.

De smalle en lange landtongen tussen de plassen dateren uit de tijd dat de afgraven turf op karren moest worden afgevoerd. We zien hier aanzienlijk minder pompeuze jachten, zoals in Loosdrecht. De gemotoriseerde vaart is beperkt en de snelheden zijn begrensd.

Op de smalle stroken staan wel huizen. Een fraaie plek om te wonen, dichtbij de stad Gouda. Een collectie bontgekleurde vogelhuisjes siert de tuin van villa Vogelzang. Vooral de mini-caravans voor onze gevederde vrienden springen in het oog. Het water, de rietvelden en de beschutte oevers zorgen voor een fraai leefgebied voor vogels. Uitkijkpunt Kertwetering biedt een fraaie blik over de flora een de fauna van het plassengebied. Toch is het hier voor vogels niet altijd veilig, want jagers zijn actief vanuit hun gecamoufleerde hutten.

Vanaf de plassen voert het Wierickepad prachtig door het Groene Hart naar Driebruggen met een gevoel van veel ruimte. Zijn dit echt aalscholvers die uitdagend op kale stammen van populieren? Vragen wij ons vanuit de verte af. Het blijkt een kunstwerk te zijn naast de Uitkijktoren Wiericke Wachter. De uitkijktoren is slechts 8 meter hoog, maar geeft ons wel een blik van 360 graden.

Vanuit de hoogte zien we de hele route terug die we vandaag afgelegd hebben. Inwoners van Driebruggen zijn nauw betrokken geweest bij het tot stand komen van dit bijzondere project. Uiteindelijk leidt de ranke torenspits van de Sint-Bovenaturakerk ons terug naar Woerden.

De fietsroute

Fietsroute: Fietsrondje Oudewater en Reeuwijkse Plassen
Land: Nederland
Provincie: Utrecht, Zuid-Holland
Lengte: 37 km
Beginpunt: Station Woerden
Eindpunt: Station Woerden

Route beschrijving met knooppunten

Verlaat het station aan de zuidzijde (achterkant)
Ga haaks op het station de straat in. Je komt op de knooppunten: 13, 69, 94, 93, 92, 14 34, 35, 50, 47, 48, 49, 36, 34, 35, 68, 26, 28, 70. Je komt weer bij het station van Woerden: nu aan de voorkant.

Horeca en winkels onderweg

Behalve In Oudewater tref je ook in Haastrecht winkels.

*9.2 Km bij knooppunt 93 het centrum van Oudewater in.
In Oudewater is ruime keuze aan horeca gelegenheden.

*14 km bij knooppunt 14 Hekendorp
Uitspanning Goejanverwelle is van maandag t/m zaterdag open vanaf 11:00 uur. Op zondag vanaf 10:00 uur.

*17 km bij knooppunt 34 Haastrecht even linksaf naar de ophaalbrug.
Hotel-eetcafé over de brug. Maandag gesloten. Op de pverige dagen vanaf 9:00 uur open. Er is meer horeca in Haastrecht.

*21 km bij knooppunt 47 Reeuwijkse plassen
Restaurant Het Vaantje. Op ,aandag gesloten. Op de overige dagen vanaf 11:00 uur geopend.

*27.5 km bij knooppunt 35 Driebruggen
Café Custwijc met terras is op maandag en dinsdag gesloten. Op de overige dagen van de week vanaf 10:00 uur open. In Woerden is ruime keuze.

Oudewater

Hoe kneuterig-Hollandser kan een stadje zijn dan Oudewater. Decor voor buitenopnames van de populaire TV-series uit de oude doos: Swiebertje en Stadhuis op stelten. Oudewater ligt wat af van snelwegen en spoorwegen. Wellicht is dit een van de redenen dat het stadje goed geconserveerd is gebleven en het karakter heeft behouden. Oudewater was ooit een belangrijk strategisch punt aan de monding van de Linschoten in de Hollandse IJssel.

In de krul van de Linschoten ontstond in de 11e eeuw de eerste bebouwing. De Bisschop van Utrecht Hendrik van Vianden gaf Oudewater in 1265 stadsrechten. Op deze strategische plek ontstond een vesting. Graaf Floris de Vijfde van Holland veroverde de vesting in 1280. Oudewater werd een Hollandse stad.

De zeilschepen van de V.O.C. en de W.I.C. hadden veel touw nodig. Oudewater werd een belangrijk centrum voor de productie van touw. Langs de kades waren lange lijnbanen van de touwslagerijen. In de hoogtijdagen waren maar liefst 52 lijnbanen in bedrijf. De vesting van het stadje was een belangrijk verdedigingswerk in de Oude Hollandse Waterlinie. Veel bebouwing in de binnenstad herinnert aan deze welvarende periode.

De doodsteek voor de touwindustrie

Zeilschepen werden vervangen door stoomboten. Een doodsteek voor de touwindustrie. De een na de andere touwslagerij legde het loodje. Vanaf 1825 begon de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie: dik ten westen van Oudewater De verdedigingwerken van Oudewater verloren hun betekenis en werden ontmanteld. Het stadje holde achteruit en het aantal inwoners daalde drastisch. Huizen werden niet meer goed onderhouden en de eens zo glorierijke de binnenstad raakte in verval. Pas na de Eerste Wereldoorlog begon men met herstel van de schone slaapster. Er kwamen uitbreidingen, maar Oudewater bleef een klein stadje. Wel werden voormalige gemeentes aan Oudewater toegevoegd. Deze lagen echter in de provincie Utrecht. Bij wijze van compensatie kwam Oudewater na ruim 500 jaar terug bij Utrecht.

Bakker, slager, groeteman en kaasboer

Het hedendaagse Oudewater is een aantrekkelijk en fotogeniek stadje. Fietsend door de Leeuweringerstraat kom je langs een échte bakker, een ambachtelijke slager, een groenteman en een kaasboer. Wat heeft een fietser nog meer nodig onderweg?

Kloppend hart is de Markt op de brede brug over de Linschoten met uitgebreide terrassen. Op woensdag moeten de terrasstoeltjes even wat aan de kant, want op deze dag is het de marktdag van Oudewater.

Geen enkele stad in Nederland kent zoveel rijksmonumenten op een kleine oppervlakte. Belangrijke monumenten zijn:

De Heksenwaag

Vooral tussen de 16e en 18e eeuw was er in Europa sprake van een ware heksenjacht. Vrouwen die ook maar een beetje excentriek waren en afwijkend gedrag vertoonden werden al snel bestempeld als heks. Veel kruidenvrouwtjes, die alleen maar de intentie hadden om anderen te helpen, werden het slachtoffer. Heksen moesten worden verbrand om boze geesten te verdrijven. Naar schatting zijn in Europa tussen de 30.000 en 60.000 vrouwen als heks geëxecuteerd. In 1782 werd de Zwitserse Anna Gödli als de laatste vrouw terecht gesteld op verdenking van hekserij. Pas in 2007 werd zij gerehabiliteerd. Het was moeilijk te bewijzen dat een vrouw een heks was. Bekentenissen werden afgedwongen door afschuwelijke martelpraktijken.

Een methode was het bepalen van het gewicht van de vrouw. Om rond te kunnen vliegen op een bezemsteel zou een vrouw ver onder een gewicht moeten zijn dat overeen kwam met haar postuur. Verdachte vrouwen werden daarop met handen en voeten vastgebonden in het water geworpen. Een heks zou blijven drijven, maar de andere vrouwen waren vaak al verdronken voordat ze uit het water gevist konden worden.

De heksenwaag deed zijn intrede, maar veel waagmeesters waren corrupt. Zij gaven pas een certificaat van géén heks, als extra geld op tafel kwam. Veel vrouwen konden dat eenvoudigweg niet dokken.

Keizer Karel de Vijfde gaf Oudewater in 1545 als enige plaats in Europa het privilege voor een eerlijk weegproces. De wegingen waren openbaar en voor iedereen te controleren. De laatste weging was in 1743. In die tijd veranderde de gedachte over het bestaan van hekserij snel. Rechters weigerden nog langer om dergelijke tekst uit te voeren. Beschuldigingen van hekserij werden inmiddels als smaad gezien. De kritiek op de Heksenwaag van Oudewater nam toe, maar feit is dat alle 13 vrouwen die er gewogen zijn, gevrijwaard werden van beschuldiging.
Het museum geeft een goed beeld van de heksenjacht. Je kunt jezelf ook laten wegen.

Het Huis met de Koppen

Tegenover de Waag prijkt het trapgeveltje van het Huis met de Negen Koppen. Aan dit juweeltje uit de renaissance zijn op de steunen aan de voorgevel negen koppen aangebracht.

Oude stadhuis

Het oude stadhuis bij de Visbrug is eveneens renaissance. Een stadhuis zoals een stadhuis uit die tijd moet zijn met een statige trap voor de gevel. Tal van buitenopnames voor TV-series zijn hier geschoten. Swiebertje werd door Bromsnor naar het gevang in de kelder geleid. Boer Voorthuizen zette hier het stadhuis op stelten.

Oudewater heeft een nieuw stadskantoor, maar de gemeenteraad vergadert nog altijd in dit monument. Tegenover het monumentale gebouwtje is een borstbeeld van Swiebertje.

Sint-Michaëlskerk

Achter de Romeijnbrug domineert de toren van de Sint-Michaëlskerk het stadje. De gotische kerk is uit de vijftiende eeuw, maar de toren is twee eeuwen ouder.
Tip: wissel het fietsen af met een rondvaart. Voor meer informatie: het Toeristisch Informatie Punt op de Markt
www.oudewater.net

Verblijf tips voor overnachten rondom de Reeuwijkse plassen

In Woerden vind je het Best Western City Hotel Woerden. Dit is een vrij nieuw en comfortabel hotel met een mooie inrichting. Dichtbij het station en niet ver van het centrum.

In Linschoten, aan de route, net buiten Woerden ligt B&B Louisehoeve. Dit is een schitterende en comfortabele accommodatie in een geheel opgeknapte boerderij. Gastvrijheid is hier troef.

In Haastrecht aan de route ligt Hotel over Brug. Een knus en gemoedelijk familiehotel, met vriendelijke mensen. De kamers zijn fraai gemoderniseerd. Het hotel ligt aan de Hollandse IJssel.

Pech onderweg met de Fiets?

Krijg je pech onderweg met de fiets? De Wegenwacht komt je tegenwoordig ook met de fiets of e-bike helpen met het speciale Wegenwacht Fiets abonnement. Sluit hem nu af voor maar €20 per jaar. Je krijgt zelfs in heel Nederland én België pechhulp van de Wegenwacht voor je (electrische) fiets via de ANWB Alarmcentrale. Ben je betrokken bij een ongeval met je fiets? Dan krijg je zelfs juridische hulp.

Meer foto’s van dit fietsrondje