De Radio bestaat 100 jaar. In 1919 begon de eerste experimentele uitzending. De mediastad Hilversum is omgeven door bossen en uitgestrekte heide met prachtige fietspaden. Onderweg is het in Lage Vuursche zalig pannenkoeken eten en genieten van een beeldentuin in de natuur. Ook in Het Gooi kun je nippen aan bijzondere biertjes.

Vanuit het station kijkt de Gooische variant van de Amsterdamse School ons tegemoet.
Opmerkelijk is dat we slechts door een dun strookje naoorlogse bebouwing gaan. Daarna volgen meteen bossen en uitgestrekte heidevelden. Zo moet bijna heel Het Gooi er hebben uitgezien hebben met op de heide slechts een paar kleine dorpen met een Brink waar de schapen tegen de avond werden samen gedreven

Er grazen nog steeds schapen en andere grazers op de heide. Een wildrooster moet voorkomen dat deze grazende dieren de woonwijk binnen trekken.

Op de Veluwe hebben zich inmiddels wolven gesetteld

We vragen ons af hoe lang het nog duurt voordat deze roofdieren dit leefgebied ontdekken.

Het Gooi is ontstaan op een stuwwal die zich tijdens de voorlaatste ijstijd heeft gevormd. Tijdens de laatste ijstijd hebben de ijzige poolwindelen het stuifzand aangevoerd. Het is heerlijk fietsen over het ruige landschap met heuvels.

De allure van een paleis

Plotseling verandert het landschap van ruig naar een keurig aangelegd landgoed met glad gemaaide gazons, waterpartijen en langgerekte lanen. Het landgoed hoort bij het kasteel Groeneveld. We laten ons verleiden om bij knooppunt 22 even van de route af te gaan naar het kasteel dat in de 18e eeuw is gebouwd als buitenplaats voor rijke Amsterdammers.

We kunnen het zowaar bezoeken, want Staatsbosbeheer is al sinds 1940 de eigenaar. Het restaurant lijkt net iets te chique voor ons, maar we genieten van de sierlijke façade. De vleugels, het koetshuis, de oranjerie en het indrukwekkende wapen op de gevel geven het bouwwerk de allure van een paleis. Eind van de jaren ’70 van de vorige eeuw was de tuin flink verwaarloosd Bij een restauratie werden de landschapsstijlen uit de verschillende perioden samenbracht tot één geheel.

Bij het landgoed hoorde ook het rijksmonument Hoeve Ravenstein, dat ideaal is voor een pauze met een bezoek aan de stallen met onder ander dikbilkoeien. De boerderijwinkel heeft een uitgebreid assortiment met ook biologisch en glutenvrij.

Het Koninklijk pannenkoekendorp

Het landgoed maakt plaats voor bossen. Midden in het bos ligt Lage Vuursche.
Het rustieke dorp heeft slechts 285 inwoners, maar wel vijf restaurants. Pannenkoeken is de lokale specialiteit waarvoor men van alle windrichtingen op af komt. Lage Vuursche heeft dan ook de bijnaam Pannenkoekendorp.

Onlosmakelijk bij Lage Vuursche hoort Kasteel Drakensteyn. Prinses Beatrix kocht het kasteel in 1959 en ging er in 1963 wonen. De toen nog vrijgezelle Beatrix zelfstandig in het kasteel wekte de belangstelling van paparazzi die voortdurend op de loer lagen. John de Rooy wist verstopt in de bosjes in 1965 een foto te schieten van de prinses terwijl ze innig gearmd met Claus von Amsberg door de tuin liep. De publicatie in de Telegraaf sloeg in als een bom.

Sinds 2014 woont onze voormalige vorstin weer op Drakensteyn. Paparazzi hebben pech, want het groen rond het kasteel is nu aanzienlijk dichter en het landgoed is omgeven door een hoog veiligheidshek.

Net buiten het hek staat de protestantse Stulpkerk uit 1559. In deze kerk bevindt zich de zogenaamde Koninginnebank, een bank die in gebruik was bij de Nederlandse Koninklijke familie totdat koningin Beatrix in 1981 naar Den Haag verhuisde. Ook koningin Wilhelmina ging hier met enige regelmaat ter kerke. De bank is voorzien van een eigen toegang naar buiten, zodat een koninklijk gezelschap niet door de hele kerk hoefde om hun zitplaatsen te bereiken. Op het kerkhof naast de kerk ligt Prins Johan Friso begraven, die dramatisch om het leven kwam als gevolg van een lawine tijdens een skivakantie. In de Stulpkerk worden iedere zondag nog twee diensten gehouden.

Op een klein stationnetje

Hollandsche Rading op de grens van Noord-Holland en Utrecht heeft een van de minst gebruikte stationnetjes van ons land. Opmerkelijk zijn de portalen van de bovenleidingen op de spoorbaan tussen Utrecht en Hilversum. Het zijn hoefijzervormige bogen van beton. Ze worden ook wel de gotische bogen genoemd. De steeds ter plekke gegoten portalen zijn ontworpen in 1938. De keuze voor beton kwam door de schaarste aan metaal in die jaren. De oorlogsindustrie draaide op volle toeren en slokte veel beschikbaar metaal op. De fraai vorm gegeven bogen hebben de status van Rijksmonument. Het perron van Station Hollandsche Rading richting Utrecht ligt in de provincie Utrecht en het perron richting Hilversum in Noord-Holland.

Vliegveld Hilversum

Laagoverblijvende vliegtuigjes verraden dat we vlakbij het vliegveld van Hilversum zijn. Met de aanleg werd in 1938 begonnen als werkgelegenheidsproject. Na de Duitse inval in Polen vorderde defensie het complex. De Duitsers bouwden het vliegveld verder uit. Naast het vliegveld verrees de kazerne Fliegerhorst voor de huisvesting voor de militairen. De kazernegebouwen kregen de vorm van boerderijen om niet op te vallen vanuit de lucht. Ook het vliegveld zelf werd door de Duitsers gecamoufleerd.

Na de oorlog nam de Koninklijke Marine het kazernecomplex in gebruik. Tienduizenden manschappen kregen hier hun eerste militaire opleiding. In 1978 werd deze opleiding verplaatst naar Den Helder. De kazerne ging naar de Koninklijke Landmacht voor de opleiding van personeel van de Militair Geneeskundige Diensten. Sinds 1979 draagt het complex de naam Korperaal van Oudshoornkarzerne. In 2014 vond in deze kazerne de identificatie plaats van de slachtoffers van de ramp met de MH17.

Vliegveld Hilversum heeft alleen korte grasbanen en is slechts geschikt voor kleine vliegtuigjes. Zweefvliegen is een belangrijke activiteit. Vanuit het restaurant hebben we een ruim zicht.

Dichtbij de stad vormt de Hoorneboegse Heide een belangrijk ecologisch gebied. De das had het moeilijk, maar dankzij de dassentunnels onder de A27 kunnen deze dieren weer contact maken met hun soortgenoten aan de andere kant van de snelweg.

Op grens van de bebouwing van de Hoorneboegse Heide is de begraafplaats Zuiderhof die als het ware overvloeit in de heide. De begraafplaats is een van laatste ontwerpen van Willem Marinus Dudok.

Het Spanderswoud kreeg de naam door het vele hakhout. Een deel bestaat uit het landgoed Spanderswoud. Een ander landgoed heeft de prachtige naam Bantam, afkomstig uit ons koloniaal verleden. In het woud is de beeldentuin de Zanderij. Midden in het groen staat een uitgestrekte collectie van prachtige beelden opgesteld die een unieke harmonie met van de natuur vormt.

Tempelwachters lijken ons kwaadaardig aan te kijken op het Aziatische deel, maar er is ook een collectie van beelden uit Afrika. In deze sfeer is het genieten van vruchtengebak met fruit uit de eigen moestuin. Een Bed & Breakfast nodigt om op deze unieke plek te overnachten.

Aan de voet van de zendmast van het Mediapark is de Zanderij Crailoo met uitgestrekte plassen. Deze plassen zijn ontstaan door zandwinning. Het is nu een natuurgebied. Het Spandbuserswoud en de Zanderij Crailoo werden van de Bussemer Heide afgekneld door de N524, de spoorlijn Amsterdam-Hilversum en de langgerekte opslag van Railpro met opstelsporen om werktreinen te laden. Om een ecologische verbinding tot stand brengen opende Koningin Beatrix in 2006 de Natuurbrug Zanderij Crailoo geopend. Deze brug met een lengte van 800 meter en 50 meter breedte is niet alleen voor dieren, maar we mogen er ook over fietsen. Uit onderzoek blijkt dat dieren ook werkelijk gebruik maken van deze brug. Vaak in de nachtelijke uren.

We krijgen fabelachtige uitzichten over de uitgestrekte heide en hebben totaal geen idee dat Bussum, Laren en Hilversum vlakbij zijn, totdat de ranke toren van de Sint-Vituskerk van Hilversum Bijna vanuit het niets hoog boven de bomen opdoemt.

Een smal strookje water

Even moeten we door een buitenwijk van Hilversum, maar dan tikken we het rustieke lintdorp ‘s Gravenland even aan. De Gooische Vaart is slechts een smal strookje water, maar toch moest tot 1937 alle scheepvaart naar de haven van Hilversum via dit water. De industrie breidde zich snel uit.

Ondanks de crisisjaren kwam in dat jaar even zuidelijker het Hilversums Kanaal gereed en kreeg Hilversum een nieuwe haven. Hoewel de scheepvaart nu niet zo belangrijk is, zijn altijd rond deze haven veel bedrijven, maar ook de Hilversumse Roeivereniging.

• De fietsroute
• Routebeschrijving
• Horeca onderweg
• Hilversum
• Dudok
• Aanvullende architectuurroutes

 

 

De fietsroute

Fietsroute: Rondje om Hilversum
Land: Nederland
Provincie: Noord-Holland & Utrecht
Lengte: 43 km
Beginpunt: station Hilversum
Eindpunt: station Hilversum

 

 

 

Routebeschrijving

Verlaat het station aan de kant van het Oosterspoorplein. Dit zijn de knooppunten: 53, 56, 22, 63, 90, 98, 82, 99, 29, 30, 31, 12, 11, 10, 36, 50, 51, 53.

 

 

Horeca onderweg

3,6 km, knooppunt 53 Theehuis ‘t Bluk, op de heide, dagelijks open vanaf 10:00 uur www.bluk.nl

8 km, tussen 56 en 22. Pannenkoekenboerderij de Wildenburg. Dagelijks open vanaf 12:00 uur www.dewildenburg.nl

9 km, knooppunt 22 even van de route af richting 16, Hoeve Ravenstein, boererijcafé en winkel. Open vanaf 8:30. Zondag gesloten m.u.v. eerste zondag van de maand. hoeveravenstein.nl

14 km, tussen 90 en 98 Lage Vuursche. In dit pannenkoekendorp is ruime keuze. Voor de bierliefhebbers: de Bosrand heeft een paar échte Gulpener bieren van ‘t vat, maar ook Vuursch Kabouter. Open van 11:00 uur, zondag 10:00 uur. bosrandlagevuursche.nl

15 km, tussen 90 en 98, restaurant De Paddestoel. Ook dit etablissement heeft een leuke bierkaart. Open vanaf 10:30 uur. Zondag 10:00 uur. www.de-paddestoel.com

17 km, net voorbij 99, station Hollandsche Rading, Perron Peet, eenvoudig tentje in het voormalige stationsgebouwtje. Bekend om de huisgemaakte taarten. Ook klein winkeltje voor “vergeten boodschappen”. Dagelijks open vanaf 10:00 uur. www.perronpeet.nl

17 km, aan de overkant is café Moeke. Opmerkelijk café uit 1909 met een heel verhaal. Met terras. Open door de week vanaf 9:00 uur. Zaterdag en zondag vanaf 11:00 uur. www.cafemoeke.nl

22 km, knooppunt 22, Café-restaurant vliegveld Hilversum, dagelijks open vanaf 10:00 uur. https://restaurantvliegveldhilversum.nl/
tegenover het vliegveld is de simpele cafetaria Egelshoek cafetariadeegelshoek.nl

30 km, tussen 11 en 10, Theetuin van Beeldentuin de Zanderij, met producten uit eigen moestuin, open op zaterdag en zondag vanaf 10:00 uur https://www.beeldentuin-dezanderij.nl/

39 km, knooppunt 51 La Place, dagelijks open vanaf 8:00 uur. www.laplace.com/nl

40 km, knooppunt 53 Theehuis ‘t Bluk, op de heide, ook hier échte Gulpener, dagelijks open vanaf 10:00 uur www.bluk.nl

Hilversum

De plaats noemt zich de mediastad vanwege de vestiging van de omroepen en de facilitaire bedrijven. Vele eeuwen was Hilversum een onbeduidend schapendorp op de uitgestrekte heidevelden van Het Gooi. Bij het vallen van de avond werden de schapen samengedreven op de Brink. Langzamerhand ontstonden en weverijen om de wol te verwerken. In de 19e volgde de mechanisatie en er ontstond textielindustrie in Hilversum. Het aantal inwoners begon te groeien, maar de belangrijkste groei ontstond door de treinverbinding met Amsterdam. Vermogende families, zoals leden van het katholieke geslacht Brennikmeijer van C&A trokken naar Hilversum. Er ontstonden villawijken. De katholieke families gaven Hilversum een Roomse signatuur met als boegbeeld de Neogotische Sint-Vituskerk van Pierre Cuypers met 1800 zitplaatsen. De 98 meter hoge toren is al van veruit zichtbaar en is wat hoogte betreft de vierde kerktoren van ons land. De forenzenstroom kwam op gang. In het jaar 1900 had het eens zo kleine dorp al 20.000 inwoners.

De radio

Een nieuwe impuls betekende de vestiging van de Nederlandse Seintoestellen Fabriek in 1918. Het bedrijf dat later opging in Philips begon met experimentele radio-uitzending. In 1926 was de stichting van de AVRO als eerste radio-omroep een feit. Nederland was een verzuild land, dus kwamen de katholieken met de KRO, de protestanten met de NCRV, de sociaaldemocraten van de VARA en de vrijzinnig-protestanten met de VPRO. De omroepen bouwden eigen studio’s op diverse plaatsen in Hilversum. Diverse van deze gebouwen zijn er nog als monument.

Ondertussen groeide Hilversum. Vooral de babyboom na de Tweede Wereldoorlog zorgde voor een forse aanwas. Het hoogteunt bereikte Hilversum in 1964 met 104.000 inwoners. Daarna begon het aantal ingezetenen te dalen. Jongeren trokken uit huis naar elders. Er trad vergrijzing op. In het jaar 2000 was de daling op het dieptepunt van 82.000 inwoners. Daarna kwam het aantal inwoners weer geleidelijk in de lift. In 2019 had Hilversum ruim 90.000 inwoners.

Na de radio kwam te televisie. Aanvankelijk waren de televisie studio’s in Bussum, maar toen deze te klein werden kwam de voorloper van het Mediapark. Nieuwe omroepen als TROS, EO en BNN kwamen. Vanuit een U-bochtconstructie via het buitenland bereikte de commerciële jongens de Nederlandse huiskamers. Op het uitgestrekte Mediapark maken publieke en commerciële omroepen hun programma’s.

Dudok

Hilversum kent prachtige architectuur met riante villawijken maar ook rijtjeshuizen in de Gooische variant van de Amsterdamse School uit de tijd van de grote groei. Je kunt in Hilversum niet om Willem Marinus Dudok heen.

Het door hem ontworpen Raadhuis dat in 1931 werd geopend is werkelijk een plaatje. Ook de omgeving is opmerkelijk: niet op een plein in het midden van de stad, maar in een villawijk buiten het centrum. Het Raadhuis heeft iets van onneembaar militair bolwerk. Wellicht komt dit door het militaire verleden van Dudok, want als kapitein bij de Militaire Staf der Genie in Amsterdam hield hij zich bezig met fortenbouw.

In 1915 werd hij directeur Publieke Werken in Hilversum in de periode van grote uitbreidingen. Dudok ontwierp de meeste wijken, scholen en gemeentelijke gebouwen en bepaalde daarmee het gezicht van deze stad. Hij maakte maar liefst de ontwerpen van 75 gebouwen. Behalve het Raadhuis staan zijn scholen er nog schitterend bij. Dudok Dudok ging in 1954 met pensioen, maar bleef betrokken bij de Hilversumse bouwwereld. Hij overleed op 6 april 1974 en ligt begraven op de door hemzelf ontworpen Noorderbegraafplaats te Hilversum.

 

 

Een andere architect die zijn stempel heeft gedrukt op Hilversum is Jan Duiker met sanatorium Zonnestraal: een voorbeeld van het nieuwe bouwen. De architect mocht de voltooiing van Grand Hotel Theater Gooiland niet meemaken. Na zijn overlijden in 1935 nam Bernard Bijvoet zijn taak over. Er kwam veel kritiek op het bouwwerk dat de bijnaam zwembad kreeg. De toekomst van Gooiland is vele malen onzeker geweest. In 1975 kocht de gemeente Gooiland van Heineken. Het gebouw heeft diverse malen in erbarmelijke staat verkeerd. Om een verbouwing te bekostigen bood de gemeente in 1987 het schilderij compositie met twee lijnen van Mondriaan te koop. Dit kunstwerk had de gemeente Hilversum ooit cadeau gekregen, maar het hing al jaren in bruikleen in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Het besluit mondde uit in een rel. De minister greep in om verkoop op de vrije markt te voorkomen. De stad Amsterdam en drie grote sponsors, waaronder de Vereniging Rembrandt, namen het schilderij toen voor 2,5 miljoen gulden over voor het Stedelijk Museum Amsterdam. Eveneens opmerkelijk van architectuur zijn de voormalige radiostudio’s, zoals de studio van de AVRO vlakbij het Raadhuis.

Helaas zijn er in het centrum grote slooppartijen geweest omwille van modernisering, die niet iedereen kon waarderen. Gelukkig staat er zegge en schrijve nog één boerderij op de voormalige schapendreef: de Groest.

Aanvullende architectuurroutes

Tip: combineer dit rondje met een korte fietsroute langs architectuur in Hilversum
Bij de VVV op het stationsplein aan de centrumzijde van het station liggen diverse fiets- en wandelroutes langs architectuur in de stad.

Pech onderweg met de Fiets?

Krijg je pech onderweg met de fiets? De Wegenwacht komt je tegenwoordig ook met de fiets of e-bike helpen met het speciale Wegenwacht Fiets abonnement. Sluit hem nu af voor maar €20 per jaar. Je krijgt zelfs in heel Nederland én België pechhulp van de Wegenwacht voor je (electrische) fiets via de ANWB Alarmcentrale. Ben je betrokken bij een ongeval met je fiets? Dan krijg je zelfs juridische hulp.