In Roermond mondt de Roer uit in de Maas. Boven het dal van Roer ligt in een uithoek van Nederland het Nationale Park de Meinweg met een unieke vegetatie en ….adders! Helaas is er nog altijd de bedreiging van de IJzeren Rijn.

De statige panden in de Neerstraat van Roermond maken ons duidelijk dat de bisschopsstad een belangrijke geschiedenis kent. De stad is aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zwaar getroffen, maar de Stenen Burg over de Roer uit 1771 straalt nog iets van nog de vergane glorie aan. Officieel heet deze brug Maria Theresiabrug naar de Oostenrijkse keizerin, want Roermond was in de 18e eeuw Oostenrijks.

De wateroppervlakte van de Paardsplas geeft ons slecht een beeld van een stukje van de uitgestrekte Maasplassen bij Roermond. Het watergebied is ontstaan door ontgrinding. We associëren Limburg niet zo snel met watersport, maar de Maasplassen vormen het grootste aangesloten watersportgebied van Nederland. Een stuk intiemer is het water van de kronkelende Roer.

Vanaf het riviertje straalt de kerk van Sint haar schoonheid af vanaf een heuvel. De Heilige Wiro Plechmus en Otgerus Basiliek luidt de officiële naam. Het godshuis met de lange naam is vernoemd naar drie volgelingen van Willibrord die samen met de eerste bisschop van Utrecht de Noordzee overstaken. Het drietas heiligen heeft rond het jaar 700 de streek gekerstend. Op de brug over de Roer voorbij het dorp krijgen we nog een blik op de kerk vanuit een geheel andere invalshoek.

De Prins Bernhardmolen van Mellick op de heuvel ziet kans ons even van de route te lokken. De molen is twee keer verwoest geweest: door brand in 1924 en door het oorlogsgeweld in 1944. Pas in 1999 is de huidige molen in gebruik genomen. De 55 jaren zonder molen hebben gezorgd dat de bomen vrij hebben kunnen groeien. Hoge bomen vangen veel wind en daardoor krijgen de wieken aanzienlijk minder wind toebedeeld dan weleer. Voor het uitzicht en de wind zou het beter om deze bomen te rooien, maar er zijn natuurlijk ook serieuze argumenten om deze groene longen te behouden. De Bernhardmolen is een korenmolen. Ooit stonden de velden vol met koren, dat vaak plaats heeft gemaakt voor maïs. Als de maïs hoog staat in augustus heb je als fietser vaak geen uitzicht meer. De sfeer van weleer proeven we in het Museum Oude Landbouwwerktuigen tegenover de molen.

Tijdmachine

In Vlodrop lijkt het alsof een tijdmachine ons terug brengt naar de jaren ’60 van de vorige eeuw. Sinds het stopzetten van de aanleg van de staatsmijn Beatrix in 1962 lijkt het dorp in slaap gevallen en is er niets veranderd. De etalages zijn nog altijd ingericht zoals in de jaren voor de opkomst van de Beatles en de Stones.

De Roer dient zich wederom aan. Deze keer met het laatste bruggetje voor de Duitse grens. Een bord `levensgenieters welkom bij Schurenhof ` lokt ons het erf op. Onze aandacht valt op gagelbier.

`Dit bier laten we speciaal voor ons brouwen met gagel uit het nationaal park de Meinweg. In de middeleeuwen was gagel een gebruikelijke ingrediënt voor het brouwen van bier. Teveel gagel is niet goed voor de adders in de Meinweg, dus moet er flink gesnoeid worden, maar wij weten er wel raad mee,`legt de enthousiaste uitbaatster Marga Meijers ons uit. `Op diverse plaatsen probeert men ons te imiteren, maar wij bieden echt unieke streekproducten met kwaliteit waar wij achter staan.`

De natuur pakt de IJzeren Rijn terug

De bebouwing verdwijnt en de natuur dient zich aan in volle glorie. Als een donderslag bij heldere hemel worden we door manshoge adelaarsvaren omringd. Op sommige plekken hebben de planten elke vierkante centimeter bosgrond ingepikt. Dit is niet zomaar een natuurgebied, maar de Meinweg. Even is er een onderbreking bij het spoor van de IJzeren Rijn. Station Vlodrop geeft het plaatsnaambord aan, maar het voormalige grensstation op de IJzeren Rijn is er niet meer. Wat resteert zijn de paar huizen waar het spoorwegpersoneel woonde.

Het spoor wordt langzaam in bezit genomen door de natuur. Dit grensstationnetje leidde tot de stichting van het uitgestrekte klooster en internaat Sint Ludwig in 1909, want de leerlingen uit de wijde omtrek konden gemakkelijk op deze locatie komen. Internaten met paters, nonnen, fraters en broeders floreerden levendig in het katholieke zuiden, maar de tijd van Rijke Roomsche Leven is voorbij. Het imposante complex met 1200 deuren en 600 ramen is nu het wereldhoofdkwartier van de Transcendente Meditatiebeweging. De organisatie wil het huidige gebouw slopen. De strijd over de toekomst van dit rijksmonument houdt dit deel van Limburg al jaren zijn greep.

Voor het adderpad naar het Elfenmeer moeten we de fietsen achterlaten, want we zouden een zonnende adder op het pad onder onze banden kunnen verpletten.

Een wandelaar is trager en dat biedt de mogelijkheid voor de slangetjes om zich tijdig uit de voeten te maken. De waterlelies in het meer zitten nog in de knop, maar zouden hier net als in de Efteling elfjes uit tevoorschijn komen als de muziek gaat spelen? Na een koffie met vlaai op de binnenplaats van kasteel Daelenbroeck kruisen we nog een keer de IJzeren Rijn.

De naderende skyline van Roermond toont aan dat de recente vooruitgang voor en deel in de richting van de lucht is gegaan. De te nauwe contacten tussen projectontwikkelaars en locale bestuurders hebben zelfs de landelijke media gehaald. Diverse politici zijn gesneuveld. Het lijkt de gewone Roermondenaar niet te deren: ‘Remunj staat nu wel op de kaart,’ lijkt een algemene reactie.

Wij laten ons verleiden om nog even terug te fietsen naar de Stenen Brug in Oud-Roermond voor een Alfa bier op het terras van café De Verleiding

Routeinformatie

Fietsroute: Het Roerdal en het Nationaal park Meinweg
Land: Nederland
Provincie: Midden Limburg
Lengte: 43 km
Beginpunt: Station Roermond
Eindpunt: Station Roermond

Ga met je rug naar het station naar de verkeerslichten. Steek de drukke straat over en ga op het fietspad langs deze straat naar links. Volg de knooppunten naar 64, 82, 81, 75, 76, 67, 73, 72, 71, 70, 55, 95, 80, 78, 79, 66, 88, 86 en richting 64, ga voorbij het spoorwegviaduct van de knooppunten af rechtsaf naar het station.

Bisschopsstad Roermond

Roermond wordt vaak in een adem genoemd met het Designer Outlet Roermond op het terrein van de voormalige Ernst Casimirkazerne. Dit grootste outletcenter van de Benelux trekt jaarlijks bijna 4 miljoen bezoekers. Wie daarmee Roermond denkt af te doen, doet de stad tekort. De stad aan de monding van de Roer in de Maas is in haar rijke geschiedenis inzet geweest van diverse conflicten en oorlogen. De nu Limburgse stad is van oorsprong een Gelderse stad en was de hoofdstad van Opper-Gelre, maar het gebied kwam bij het wereldrijk van Keizer Karel de Vijfde. Na diens aftreden kwam Opper-Gelre net als alle andere delen der Nederlanden bij Spanje. Bij de Vrede van Munster in 1648 bleef Roermond Spaans, maar na de Spaanse Successie Oorlog in 1716 kwam Roermond onder Oostenrijks bestuur. Het grootste deel van Over-Gelre ging naar Pruisen en kwam in 1870 bij het toen herenigde Duitse Rijk. Tot 1870 bleef in het deel over de grens de bestuurstaal Nederlands, maar tijdens de Kulturkampf van rijkskanselier Otto Eduard Leopold von Bismarck werd het gebruik van het Nederlands als ambtelijke taal verboden.

Roermond kwam na de val van Napoleon in 1815 bij Nederland. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog lag de stad maandenlang in de vuurlinie. Net als bij veel steden met ernstige schade uit de Tweede Wereldoorlog bracht de wederopbouw bepaald geen architectonische schoonheden. Nederland herrijst moest vooral snel gaan. Toch zijn een aantal fraaie monumenten bewaard gebleven.

De stad kreeg haar eerste status als Hanzestad in 1441. In 1559 kwam daar de positie als bisschopsstad bij. Deze functie heeft Roermond altijd behouden, met uitzondering van enkele tientallen jaren in het begin van de 19e eeuw, toen Roermond bij Nederland kwam en het katholisme aan banden werd gelegd.

Maastricht mag dan de hoofdstad zijn van Zuid-Limburg, maar Roermond is de trotse bisschopsstad van onze zuidelijkste provincie. Boven het samenvloeien van de Roer en de Maas domineert de 85 meter hoge toren van de Sint-Christoffelkathedraal uit 1410. De kerk is intussen wel een paar keer ingrijpend verbouwd. Aan de voet van de toren ligt de Markt. Dit plein kent een unieke compositie van brede monumentale panden, zoals het stadhuis, en smalle pijpenlaatjes.

Roermond is ook de stad van Pierre Cuypers, de architect van het Rijksmuseum en het Centraal van Amsterdam. Zijn 100 neogotische kerken stralen de opleving van het katholisme in de 19e eeuw, na eeuwen verbod, in volle glorie uit. Het meest aanwezig is de grote meester op het Munsterplein. Cuypers is daar in brons vereeuwigd naast de door hem ontworpen muziekkapel en aan de voet van de Munsterkerk, die volgens een ontwerp van Cuypers ingrijpend is verbouwd. Neem op het Munsterplein even plaats op een van de bankjes met de bronzen mensbeelden. Een interessant beeld van de grote architect krijg je in het museum Cuypershuis aan de Pierre Cuypersstraat 1.

Nationaal Park de Meinweg

De grens heeft hier een merkwaardige vorm met stukje langgerekte rechthoek die zich in Duitsland uitsteekt. Deze grens is getrokken ten tijde van Napoleon in 1807. De naam dankt dit park aan Gemeijn Wijde (gemeenschappelijke wijde). Ooit trokken de herders met hun kuddes rond. De Meinweg bestaat uit een terrassenlandschap dat zich tot 50 meter boven de Roode Beek en de Bosbeek uitsteekt. In het gebied lopen een aantal breuken in de aardkorst, zoals de breuklijn Peelrand. Een breuklijn kan leiden tot aardbevingen, zoals op 13 april 1992. De zwaarste aardbeving uit de Nederlandse geschiedenis met een sterkte van 5.8 op de Schaal van Richter zorgde voor tal van schade: ook aan gebouwen in de stad Roermond.

De geïsoleerde locatie van de Meinweg heeft gezorgd dat de natuur haar gang heeft kunnen gaan. De vegetatie is wisselend: een deel bestaat uit dichte bossen, maar op het hoogste punt zijn heidevelden afgewisseld door meertjes. Deze natte stukken zijn opmerkelijk, want je zou zeggen dat het water snel zou wegvloeien naar de lager gelegen dalen. De vette leemlagen verhinderen echter dat het water gemakkelijk in de bodem dringt.

Ideaal leefgebied voor de adders

De combinatie van heide en water is een ideaal leefgebied voor adders. Boswachter Rob Ouwerkerk weet er alles van. ‘De heide zorgt dat de adders zich gemakkelijk kunnen schuilhouden voor hun vijanden, maar ook hun prooien ongemerkt te benaderen. De adder is een gifslang, maar zal een mens pas bijten in uiterste nood. Verder wil een adder zijn gif zoveel mogelijk sparen, om prooien te vangen. Het kruipende reptiel is veel banger voor mensen, dan andersom. Vooral in het voorjaar liggen de vrouwtjes te zonnen op de paden om de embryo’s te laten ontwikkelen. De adder voelt een wandelaars op vijf stappen afstand en zal dan snel weg kronkelen. Bij een naderende fiets hebben de slangen deze tijd niet. Vandaar dat het adderpad is verboden voor fietsers.’ Opmerkelijk is dat de vouwtjes veel groter zijn dan de mannetjes, maar een vrouwtje draagt tijdens de zwangerschap zo’n 8 tot 12 embryo’s. De adder zet geen eieren af, maar de jonge slangetjes komen levend ter wereld. Dat slechts 10% van de geboren addertjes de volwassen leeftijd haalt, toont aan slechts hoe gering de overlevingskans is. Ook paren adders niet vaak, maar als adders seks hebben, dan is het wel zeer intensief. ‘De paring wordt omgeven door een uitgebreid ritueel. De geslachtsdaad zelf duur een à twee uur. Vrouwtjes doen niet ieder jaar mee met de paring. Om de populatie in stand te houden, moeten we wel zorgen voor bescherming,’ aldus de boswachter. Adders zijn koudbloedige dieren, die in de wintermaanden een slapend bestaan leiden. Een adder kan maandenlang teren op een verschalkte prooi. Tijdens hoge temperaturen in onze zomermaanden zoeken de adders juist beschutting op tegen de zon.

De IJzeren Rijn

De overwoekerde sporen in de Mijnweg vormen een onderdeel van de voormalige IJzeren Rijn tussen de Antwerpen en het Roergebied. Deze spoorverbinding kwam in stand in 1878 als verbinding voor goederen naar de Antwerpse haven. Bij de onafhankelijksonderhandelingen in 1839 hadden de Belgen afgedongen dat zij ten behoeve van de Antwerpse haven een verbinding zouden krijgen dwars door Nederlands-Limburg naar Duitsland. Aanvankelijk zou dat een kanaal worden, maar na lange studies vonden de Belgen dat dit beter een spoorweg kon worden, want het spoor zat goed in ontwikkeling. In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. België werd bezet door de Duitsers, maar Nederland niet. De Nederlanders sloten als neutraal land de verbinding. Het antwoord van de Duitsers was de aanleg van de Montzenspoorbaan aan net ten zuiden van Nederlands-Limburg met de dwangarbeid van Russische en Poolse krijgsgevangen. Na de Vrede van Versailles in 1918 liet Nederland weer treinverkeer toe op de lijn, maar door de Montzenspoorbaan en de opkomst van het wegtransport verminderde de IJzeren Rijn aanzienlijk in betekenis. In 1953 werd het personenverkeer tussen Roermond en Duitsland beëindigd. Het leek of de nieuwe Beatrix Mijn bij Vlodrop weer leven zou kunnen blazen in de spoorweg, maar deze mijn is nooit volledig afgebouwd. In 1958 is het tweede spoor verwijderd en in 1992 reed de allerlaatste goederentrein tussen de Roermond en Duitsland.

Ondertussen kreeg de Meinweg als natuurgebied steeds meer betekenis, die uitmondde in het uitroepen tot Nationaal Park. Het leek alsof de rails langzaam vanzelf zouden wegroesten, maar ineens duikt in België weer de herinnering op aan de oude overeenkomst. Het wegverkeer krijgt steeds meer last van files. Opmerkelijk zijn wel de tegengeluiden vanuit Wallonië. De Walen vrezen dat deze verbinding ten koste zou gaan van hun Montzenlijn. Nederland stond niet zo te trappelen om mee te werken. Niet alleen vanwege het nationale park, maar in Roermond zijn ook woningen gebouwd langs de slapende spoorverbinding. België beschuldigde Nederland van vertraging om de Rotterdamse haven te beschermen. Divers alternatieven werden onderzocht, maar geen van deze varianten leek rendabel. In 2011 leek de kogel door kerk: Nederland en België waren akkoord over het weer in gebruik nemen van het tracé door de Meinweg. Beide landen zouden met een kostenplan komen. Dat is in België gemakkelijker gezegd dan gedaan, omdat België naast de federale regering ook gewestelijke regeringen kent die ook een vinger in de pap hebben. Nog altijd is onduidelijkheid over de toekomst. Ondertussen geniet de natuur langs IJzeren Rijn door de Meinweg nog in volle teugen van de rust. Opmerkelijk is dat het Duitse deel van de IJzeren Rijn nog wel in gebruik is. Dagelijks rijden nog personentreinen tot Dalheim-Rödgen: net voor de Nederlandse grens.

Opvallende horeca onderweg

64 Café de Verleiding

Een oergezellig bruin café met een onvervalste Limburgse sfeer scoort hoog op de lijst van de beste cafés van Nederland. Voor de Verleiding is een terras tegenover de historische Stenen Brug. Uit de tap komt échte Alfa:´ t Beer van Limburg… Dat preuf ste.´ De Verleiding is open vanaf 12:00 uur, maar dinsdags gesloten.

67 Even van de route af naar de Molen Oetsjpanning De Meuleberg

Een nieuwe en transparante gelegenheid tegenover de Prins Bernhardmolen en naast het Museum Oude Landwerktuigen. Bas beveelt naast de koffie een Spaanse Vlaai aan. Uit de tap komt prachtig assortiment Limburgse bieren van de Gulpener Brouwerij met als hoogtepunt Gerardus Kloosterbier: een donkerkleurig bier van hoge gisting met een alcoholgehalte van 7% en een heerlijke moutige smaak. Open vanaf 11:00 uur. zondags vanaf 10:00 uur. Op de maandagen en donderdagen gesloten. Kan zijn dat de zaak bij veel regen gesloten blijft.

Tussen 72 en 71 Schurenhof

Schurenhof is niet alleen een landwinkel met streekproducten, maar je kunt in de boerderij of bij mooi weer op het terras ook lekker eten en drinken. De knapperige vlaaien zijn echt uitzonderlijk. Voor fietsers met een grote trek is er een boerenuitsmijter. Na het ingaan van de zomertijd dagelijks geopend: in ieder geval vanaf 10:00 uur. Tijdens de wintertijd op zondagen en maandagen gesloten.

Vanaf 78 even van de route af

Naar kasteel Daelenbroeck en VVV Kasteel Daelenbroeck. Zit ik hier wel goed in mijn fietskleding vragen veel fietsers zich als door de statige poort de binnenplaats van het deftige kasteel zien. Fietsers zijn echter van harte welkom en de prijzen voor de voortreffelijk verzorgde lunchgerechten vallen buitengewoon mee. Laat je in een romantisch decor eens lekker verwennen! Als lunchgerecht voor fietsers beveelt general manager Ger Meijers de gerookte zalm aan. Behalve de zalm is het landbroodje belegd met roomkaas, rode ui, kappertjes en mosterd dille dressing. Ook een uiensoep bereid met onder andere trappistenbier valt niet te versmaden. Open vanaf 12:00 uur. In de maanden januari, februari en maart is Daelenbroeck op de maandagen en de dinsdagen gesloten.

Overnachten

Ontdek met deze tips fijne plekken om te overnachten tijdens het fietsen van dit fietsrondje.

Herkenbosch – Kasteel Daelenbroek

Kasteel Daelenbroeck biedt comfortabele hotelkamers in een prachtige entourage.

Sint Odiliënberg – Bed & Breakfast BergOpwaerts

De Bed & Breakfast van Erwin en Marleen Folkerts scoorde hoge punten in het tv-programma Bed & Breakfast.

Melick – mini-camping van Kempenhof

Niet ver van Prins Bernhardmolen is mini-camping van Kempenhof. Een luxe camping noemt de familie Simons hun terrein. Behalve de exploitatie van hun kampeerterrein teelt de familie blauwe bessen op natuurlijke wijze. Vooraf reserveren wordt aanbevolen.

Swalmen-Boukoul – Natuurkampeerterrein Raayerhof

Niet ver van de stad Roermond. Voor wie van eenvoud, rust en natuur houdt. Met een sfeervolle huiskamer mét kookgelegenheid bij slechter weer, of een koele avond.
Een natuurkampeerkaart is noodzakelijk, maar deze kan bij de receptie worden aangeschaft.