De Eurovelo 5 in België is uitgeroepen tot de Fietsroute van het jaar 2023. Deze route brengt de fietser dwars door België, van west naar oost: door Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Langs bekende en onbekende plaatsen. Opmerkelijk is dwars door het centrum van Brussel.
“Bienvenue-welkom” geeft het bord op de grens langs het kanaal van Roubaix naar de Schelde aan. We voelen de overgang, want onze banden rollen meteen een stuk soepeler op het betere wegdek in België.
Het kanaal straalt een bonk nostalgie uit met Vincent-van-Gogh-achtige sluisjes en ophaalbruggetjes.
Dit is Wallonië, maar langs de Schelde fietsen we langs de Vlaamse oever. De IJzerweg fietsbrug brengt ons weer naar Wallonië. Deze ranke brug is een prachtig staaltje van samenwerking tussen Vlaanderen en Wallonië om het fietsen te bevorderen.
Voor ons wachten de heuvels van het Pays de Collines. Het voormalig spoortje brengt ons gemakkelijk naar een hoger niveau. Soms moeten we van het spoortje af, omdat er een bouwwerk in de weg staat. Wegen zijn hier vaak in slechte staat met kasseien, maar speciaal voor fietsers is er een afgeschermde strook asfalt. Gemotoriseerd verkeer moet bonken op de kinderhoofdjes. Verschil moet er zijn.
De Waalse heuvels gaan over in de Vlaamse Ardennen.
Sfeervolle staminees in Ronse
Rond het stadje Ronse liggen een paar drukke wegen, maar een fietspad met zoevend asfalt brengt ons kruisingsvrij naar het station.
Aan de voet van de monumentale Sint-Hermesbasiliek hebben we de luxe van een keuze uit een aantal sfeervolle staminees. Tussen zijn werkzaamheden in de kerk door drinkt de koster zijn koffietje in café Sint-Hermes.
Behalve koffie heeft het etablissement ook een Ronsischen Tripel op de kaart staan. Het Fiertel bier is vernoemd naar de jaarlijkse processie door de straten van de stad.
Mijnwerkerspad met kunst
In de gloriejaren van de mijnbouw daalden veel Vlamingen af naar de Borinage in Wallonië om als mijnwerker aan de slag te gaan. Vanaf Ronse liep een spoorlijn met de naam “Mijnwerkerspad”.
De Eurovelo 5 volgt voor een stukje het spoor van de mijnwerkers. Langs het fietspad bekijken we de herinneringen. Met al onze zintuigen ervaren we onmiddellijk dat we weer in Wallonië fietsen.
Het is allemaal wat meer rommelig en ongeregeld. Ook de geuren lijken anders. Wel goed georganiseerd zijn de fraaie foto’s langs de route bij Vloesberg. Zitjes bieden ons de gelegenheid om de kunst der fotografie in de natuur te bewonderen.
De Dender en de Muur
De kleine stad Lessen aan de Dender is trots op haar Vlaamse Renaissance erfgoed, maar Lessen hoort nu bij Wallonië. Pronkstuk is het voormalige ziekenhuis Notre-Dame à la Rose. Aan de Dender valt de Chargeur à Bateaux als industrieel monument onmiddellijk in het oog. Via deze constructie werden schepen geladen. Opmerkelijk dat deze bonk roest nog tot 1984 nog dienst heeft gedaan.
Op het jaagpad langs het riviertje fietsen we Vlaanderen weer binnen. Rechts priemt de top van de gevreesde Muur van Geraardsbergen.
Wees gerust: de Eurovelo 5 voert je niet over deze puist, maar wel langs de enige, echte Manneken Pis op de Markt.
Dit ventje staat al 150 jaar langer wild te plassen, dan zijn navolgertje in Brussel. Naast het plassende jongentje is het supporterscafé van de nieuwe Belgische wielerlegende Remco Evenepoel.
Je kunt overigens de Markt niet verlaten zonder te genieten van een onvervalste “Mattetaart”, gemaakt met rauwe melk.
Nog voor Ninove verlaten we de Dender de heuvels van het Pajottenland in.
Deze streek is bekend om het geuzenbier van spontane gisting. Oud bier en jong bier worden met elkaar vermengd. Geuzen steken noemt men dat hier. We testen een onvervalste Geuze Boon op de Markt van Halle: de meeste zuidelijke stad van Vlaanderen. Halle is ook de stad van commissaris Witse. Tijl Uilenspiegel zou hier ook geweest zijn.
Dwars door het centrum van Brussel
Langs het Kanaal van Willebroek fietsen we op Brussel af. Het smalle jaagpad is verbreed tot een riant fietspad. Een kanaal kan saai overkomen, maar industrieel erfgoed, zoals de steenkolos van “Moulins de Ruysbroeck” zorgt voor afwisseling. Het jaagpad brengt ons tot in het centrum van Brussel.
De Antoine Dansaertstraat was een verpauperde straat, totdat jonge, ondernemende Vlamingen begonnen met een reeks aan trendy winkeltjes. Brussel ondergaat een gedaanteverandering. De Anspachlaan was tot voor kort een verkeersriool. Nu is deze statige laan het domein voor fietsers en voetgangers. Ondernemers die fel tegen waren, zien nu het publiek massaal toestromen. Een hoge borstwering beschermt de fietsers tegen het autoverkeer in de Wetstraat, waar de federale regering van België zetelt.
Meer ruimte is er vanaf het Jubelpark met de Triomfbogen uit 1905.
Onze longen krijgen volop zuurstof op de lange dreven van het uitgestrekte Zoniënwoud.
De Cul de Sac in Waver
Het Meer van Genval ligt precies op de grens van Vlaanderen en Wallonië. We fietsen langs de Vlaamse kant, maar duiken dan definitief Wallonië in. Het landschap wordt wijder en de dorpen kleiner. Waver is de hoofdstad van Waals-Brabant.
Pretpark Walibi bij Waver is populair, maar wie kent het stadje aan het riviertje de Dijle zelf?
Dankzij de bordjes van de Eurovelo 5 ontdekken we het straatje Cul de Sac, met leuke eettentjes in de avonduren.
Langs het fietspad ligt de vlas ligt op het land te wachten op het tot regen komt om te roten, maar de afgelopen zomer kende een lange tijd van droogte.
Op het plateau komen we tussen de wuivende velden ook kinderkopjes tegen, maar dan zoeven we ineens op een voormalige spoorbaan naar de stad Namen.
Een waar doolhof aan sfeervolle straatjes en pleintjes
Namen is de hoofdstad van Wallonië. In tegenstelling tot andere Waalse steden is de industriële revolutie met alle stof, viezigheid en grauwheid aan Namen voorbij gegaan. De oude binnenstad kent een waar doolhof aan sfeervolle straatjes en pleintjes. Terwijl de zon ondergaat bruist het hier van het leven.
Als een salamander ligt de citadel op de scherpe punt van het reliëf boven het samenvloeien van de Maas en de Samber. De huidige citadel is herbouwd door de Nederlanders na de val van Napoleon bij Waterloo in 1815. Vanaf de Citadel hebben we uitzicht over de stad.
De parel aan de Maas
Tussen Namen en Dinant is de Maas in België op haar mooist. Het is een waar genot om langs het stromende water te fietsen met de rotswand aan de overzijde.
Langzaam komt Dinant in ons vizier met de karakteristieke citadel boven de kerktoren. Ook dit bolwerk is herbouwd in de Nederlandse tijd na Napoleon. Dinant is de geboorteplaats van Adolphe Sax, de uitvinder van de saxofoon. Als eerbewijs staat op de brug over de Maas een serie bontgekleurde instrumenten opgesteld.
In Dinant staat de Abdij van Leffe. Wie heeft er nooit gehoord van Leffe bier? Het bier wordt echter niet hier gebrouwen, maar bij Stella in Leuven.
Bij de abdij verlaten we de Maas. Het beekje de Leffe brengt ons geleidelijk omhoog de Ardennen in. Boven op het plateau krijgen we een uniek gevoel van ruimte: 360 graden uitzicht.
Een heerlijke afdaling brengt ons in het diep uitgesneden dal van de Ourthe. In een meander ligt la Roche-en-Ardenne.
De vitrines van Charcuterie Baltus op de Place Bronze zijn gevuld met Ardenner lekkernijen.
Verstandig om hier wat in te slaan, want het riviertje de Bronze brengt ons geleidelijk omhoog naar de eenzaamheid.
Strategisch Bastogne
Langs kabbelende watertjes gaan we langzaam naar Bastogne op het hoogste punt: een strategische plek. Dat bleek tijdens het Ardennenoffensief, dat de Duitsers inzetten tijdens de sneeuwjachten rond de Kerstdagen van 1944. De Amerikanen raakten omsingeld, maar overgeven kwam niet voor in de vocabulaire van de Amerikaanse bevelhebber generaal Anthony McAuliffe.
Bastogne veranderde in een hel: ook voor de bewoners, maar de stad werd uiteindelijk ontzet. De eerste Amerikaanse tank die de stad bereikte staat nog altijd pontificaal op de Place Géneral McAuliffe. Op de heuvel Mardasson is het indrukkwekkende Battle of the Bulge Monument. In het museum beleven we audiovisueel de verschrikkingen uit die Oorlogswinter. Bastogne is ook het keerpunt van de legendarische wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik.
Stoomtrammetje spelen naar Martelange
Ooit tufte een stoomtrammetje van Bastogne naar Martelange. In plaats van de tramsporen ligt er nu een fietspad.
Het eerste deel is geasfalteerd, maar het tweede stuk moet nog volgen. Het is echter prima fietsen op de gravelsporen.
Langs de route staat informatie over het stoomtreintje van weleer en we krijgen een waarschuwing om op te passen voor teken.
Langs de riviertje de Sûre bereiken we ons eindpunt Martelange: een langgerekt plaatsje doorsneden door hoofdweg N4.
De huizen aan de westelijke zijde van de weg liggen in België en aan de oostkant is Luxemburg. Aan de Belgische kant is geen middenstand te bekennen. De Luxemburgse zijde bestaat uit een lang rij van tankstations, winkels en horeca. De belastingen in het Groothertogdom liggen immers stukken lager. Net over de grens staat een fietswegwijzer: Rome 1650 kilometer. Iets voor een volgende keer?
De Eurovelo5 België is onderdeel van de geplande Via Romea Francigena van Canterbury in Engeland naar Brindisi in Italië. Deze route moet in totaal 3200 kilometer lang worden. Grote delen van deze route buiten België moeten echter nog gerealiseerd worden. Daarentegen is het Belgische deel gereed en geheel bewegwijzerd.Het Belgische deel is 407 kilometer lang. De route komt bij Steenput/Estaimpuis bij Roubaix binnen vanuit Frankrijk en verlaat België bij Martelange naar Luxemburg. Er zitten enige klimmen in. Niet echt zwaar. Wie klimmen als een probleem ziet, kan het beste de route op een e-bike doen.
Met de trein heen en terug
Je kunt het beste de Intercity van Antwerpen naar Kortrijk nemen en van daar fietsen via de knooppunten naar het beginpunt bij knooppunt 99 ten zuiden van Steenpunt/Estaimpuis. Een rit van 25 kilometer. Zie de knooppuntenplanner: https://www.route.nl/routeplanner
Overigens is Kortrijk een leuke en interessante stad om er een nachtje te verblijven: https://www.toerismekortrijk.be/nl
Ook bij het eindpunt Martelange is geen treinstation. Wel in Aarlen (Arlon). Je kunt de Eurovelo 5 ook blijven volgen tot de stad Luxemburg en daar de Intercity nemen naar Brussel. Er zijn flink wat fietsplaatsen in deze trein.
Treinen van en naar Nederland en plaatskaarten: https://www.nsinternational.com/nl
Belgische treinreisplanner https://www.belgiantrain.be/nl Speciaal voor de fiets mee in de trein: https://bikeontrain.belgiantrain.be/
Voor toeristische informatie:
Meer informatie over de Eurovelo 5 in België: eurovelobelgium.be/nl/eurovelo/5
Kortrijk
Deze aantrekkelijke stad ligt niet aan de Eurovelo 5, maar is door het station wel gunstig als aanfietsroute naar het officiële beginpunt. Vlamingen denken bij Kortrijk onmiddellijk aan de Gulden Sporenslag. Een heldenfeit uit de geschiedenis van Vlaanderen. Op 11 juli 1302 kwamen de Vlamingen in opstand tegen de Franse overheersing. Het leek een ongelijke strijd te worden. Een ongeregelde troep van handwerkslieden en boerenkechten stond tegenover een gedisciplineerd Frans leger: geharnaste ridders, wapenknechten en uiteraard een legertje schildknapen. Maar de Fransen hadden niet gerekend op de woede van de Vlamingen. Hun steden zuchtten onder een steeds zwaardere recessie. Buiten de stad leden boerengezinnen honger. Alle onzekerheid balde zich op het slagveld samen tot een ongekende woede-uitbarsting. De Franse koning ervoer dat het slecht vechten is tegen een mobiele massa woestelingen die niet wordt gehinderd door vaandels, loodzware uitrustingen en schilden.
Op de Groeningekouter werden de Franse edelen volledig in de pan gehakt. Hun harnassen waren niet bestand tegen de kracht de goedendag, een zware kogel voorzien van scherpe punten die met een ketting bevestigd was aan een stok, waarmee werd rond gemaaid. Na afloop was de Groeningekouter bezaaid met gouden sporen. Ze werden als trofee opgehangen in de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Ongeveer tachtig jaar later namen de Fransen wraak en plunderden de stad. De Gulden Sporen namen zij mee terug naar Frankrijk. Maar de Guldensporenslag was een mijlpaal in de Vlaamse geschiedenis: Vlaanderen werd niet volledig ingelijfd bij Frankrijk.
11 juli is nu het feest der Vlaamse Gemeenschap. Voor de logge ridderlegers was het eind in zicht. Veldslagen werden bij voorkeur uitgevochten door lichtbewapende mannen, liefst huurlingen.De Groeningekouter is nu heilige grond voor de Vlamingen. Op de plaats van het slagveld is nu het Groeningepark met de Huldepoort.
Overige monumenten
Het Belfort van Kortrijk staat op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Bovenaan troont Mercurius, god van de handel. Het stadhuis op de Grote Markt is gebouwd in de overgangsstijl laatgotiek-renaissance. De voorgevel is versierd met beelden van de Graven van Vlaanderen.
De geschiedenis van de Onze Lieve Vrouwekerk dateert uit de 13e eeuw. De kerk is vele malen verbouwd. Het interieur is barok en stamt uit de 17e eeuw. Belangrijkste kunstschat is de kruisoprichting van Antoon van Dijck. De ruitersporen in de kerk zijn replica van de Gulden Sporen. Guido Gazelle (1830 – 1899) was kapelaan van deze kerk. Tegen de tijdgeest in schreef de priester zijn prachtige gedichten in het Vlaams en niet in het Frans dat in die tijd ook in Vlaanderen domineerde. Hiermee toonde hij aan dat het Vlaams géén taal was voor onderontwikkelden, zoals de Franstalige bourgeoisie in die tijd beweerde. Zijn werken worden gekenmerkt door een eigen geluid en een typische combinatie van toon en visie.
Ook het Begijnhof is door de UNESCO aangemerkt als werelderfgoed
Aan de oude loop van de Leie staan de imposante Broeltorens uit de 14e en 15e eeuw. Deze uit zand- en kalksteen opgetrokken verdedigingswerken zijn de laatste overblijfselen van een middeleeuwse stadsomwalling. Midden op de brug, tussen de torens, staat het beeld van Sint Johannes Neomucenus, de beschermheilige tegen de gevaren van het water. Hij moet Kortrijk behoeden tegen overstromingen.
Boekenhuis Theoria
Theoria is meer dan een boekhandel. De zaak is gevestigd in een voormalige, chique sociëteit. Later zat hier een katholieke onderwijsinstelling, maar je proeft nog altijd de sfeer van het verleden. Neem plaats in een riante fauteuil. Je kunt er ook wat eten en drinken.
Brouwerij Omer Vander Ghinste
Bij Kortrijk hoort ook het dorpje Bellegem met de familiebrouwerij Omer Vander Ghinste. Deze specialist brouwt een uitgebreid assortiment verrukkelijke streekbiertjes. Een van hun paradepaardjes is Omer Blond: straf bier met een volle smaak en 8% alcohol. Het café Sportwereld tegenover de brouwerij is populair onder liefhebbers van de wielersport. Tijdens belangrijke koersen leeft het gehele café mee voor de buis.
Voor de kerk van Bellegem staat een monument ter ere van Germain Derijcke. Deze dorpsgenoot won in 1958 de Ronde van Vlaanderen. Een hogere ereprijs is voor Vlamingen niet haalbaar.
Verbindingsroute vanuit Kortrijk naar het startpunt aan de grens met Frankrijk:
Aan de achterkant van het station is knooppunt 89. Volg de knooppunten: 32, 62, 30, 38, 12, 11, 4, 28, 5, 6, 29, 98, 31, 30, 99. De toeristeninformatie is in de Begijnhofstraat 2.
Bastogne
De stad ligt ruim 500 hoog op een waterscheiding. Het regenwater vloeit aan de westzijde van de stad via o.a. de Ourthe naar de Maas en aan de oostkant via o.a. de Wiltz en de Moezel naar de Rijn. Wegen uit diverse richtingen komen hier samen. Dit maakt de stad tot een belangrijk militair strategisch punt. Vooral tijdens de natte winter van 1944-1945. Normaal kunnen tanks dwars door de velden rijden, maar door alle drassigheid rond de Kerstdagenwaren deze zware pantservoertuigen gebonden aan de wegen.
Nazi-Duitsland besloot tot een laatste stuiptrekking: het Ardennen offensief. Doel was in België door te breken om de geallieerden af te snijden.
Door deze positie wilden de geallieerden Bastogne kost wat kost behouden tijdens het Ardennenoffensief rond kerstmis 1944. Bastogne raakte geheel ingesloten door de Duitsers. Op 22 december riepen de Duitsers de Amerikanen op om zich over te geven. ‘Onzin’, was het korte antwoord van generaal McAuliffe. Een dag later waren de Duitsers de stad tot op twee kilometer genaderd. McAuliffe hield echter stand. Vijf dagen zaten de Amerikanen in een benarde positie, maar op 27 december werd Bastogne ontzet door generaal Patton. De eerste Amerikaanse tank die Bastogne bereikte staat nog altijd op de Pl. Pas op 14 januari 1945 was de Duitse bedreiging geheel voorbij. Bastogne was geheel verwoest.
In het Bastogne Historical Center valt veel te zien over deze verschrikkelijke kersttijd in de sneeuw. Het is een belevingsmuseum, waar je in de diverse zalen steeds een andere fase van de slag om Bastogne ervaart. Interessant is de zaal waar de beleving van het jongetje Emiel tijdens de zware dagen wordt weergegeven. Emiel was tijdens de belegering van Bastogne 13 jaar. Zijn vader had een fietsenzaak. Emiel was dol op fietsen. Papa had beloofd dat ze na de oorlog naar de kust zouden fietsen. Emiel had de zee nog nooit gezien en verheugde zich erop. Tijdens de grootste verschrikkingen held Emiel zich staande door dit vooruitzicht. Zijn vader kon de belofte niet waarmaken, want hij overleed door het oorlogsgeweld. Emiel besloot als eerbewijs alleen naar de kust te fietsen. Hij beleefde ook de wederopstanding van Bastogne.
Naast het centrum is het gedenkteken van Mardasson met onder andere de namen van alle Amerikaanse staten die er in die tijd waren. Het is kolossaal op gezet in de vorm van een ster, maar op tal van plaatsen tref je ook kleine herinneringen.
Bastogne is nu een levendig streekcentrum. Opmerkelijk is het restaurant Wagon Léo in de Rue de Vivier. Léo wilde als begin van wederopbouw een frietkot beginnen tussen de puinhopen. Hij liet een oud tramstel plaatsen. De zaak liep zo goed, dat de tram werd vervangen door een treinwagon. De treinwagon staat er nog steeds, maar is nu de ingang van een restaurant. In de omgeving heeft de Wagon Léo-dynastie diverse andere horecabedrijven waaronder een hotel.
Wagon Léo is geen frietkot meer, maar een restaurant met allure.
Luik-Bastenaken-Luik
De oudste wielerklassieker staat al vanaf 1892 op de wielerkalender. Eerst als amateurwedstrijd, maar sinds 1908 voor de profs. Luik-Bastenaken-Luik is tegenwoordig de laatste der voorjaarsklassiekers. Het weer kan erbarmelijk zijn met sneeuwjachten in de Ardennen. Een bijzondere editie vond plaats in 1945. Bastogne likte haar wonden na verschrikkingen van het Ardennenoffensief. Men wilde ondanks alle verwoestingen al in 1945 pal na het einde van de Tweede Wereldoorlog de wedstrijd organiseren als symbool van wederopstanding. Op 5 augustus van dat jaar was het zover, ondanks alle schade aan wegen en bruggen. De renners werden met een luid gejuich ontvangen op het keerpunt. Inwoners van de stad barstten in snikken uit. Bastogne leeft weer! Er is hoop! Luik-Bastenaken-Luik is terug. De Eurovelo5 voert niet door Bastogne zelf maar buigt voor het stadje af. Je kunt echter het fietspad volgen naar alle bezienswaardigheden.
De toeristeninformatie is op de Place Géneral McAuliffe www.paysdebastogne.be
Lees ook dit nieuws
