Voor zijn 100e bijdrage aan Verkeersbureaus.info koos contributor Royan van Velse voor een bezienswaardigheid dicht bij huis: de Stevenskerk in Nijmegen.
Vanaf de Grote markt naar de Grote kerk
750 jaar
750 jaar alweer steekt de Stevenskerk uit boven de oudste stad van Nederland. In het jaar 1250 werd begonnen aan de bouw van deze grote kerk. Het bouwwerk werd opgetrokken uit vulkanisch tufsteen dat rond het begin van de jaartelling door de Romeinen was aangevoerd. Hiermee hadden zij hun antieke stad gebouwd. Op de heuvel Hundisburg werd de katholieke Sint-Stevenskerk in 1272 gewijd door de in de 20e eeuw heilig verklaarde Dominicaan Albertus Magnus.
Kapel met drieluik
Tot in 1550 ging men door met het uitbreiden van de Nijmeegse kerk. Toen was het geld op. Het houten plafond dat van tijdelijke aard was en uiteindelijk hoger had moeten worden en voorzien van steen en glas, werd definitief. De kerk is eigenlijk nooit afgemaakt, ook al was het in 300 jaar tijd meer dan indrukwekkend geworden.
Kerk gezien vanuit het middenkoor
Katholiek
In 1591, na de Beeldenstorm, werd de Stevenskerk protestant. Toen ging er veel verloren. Het katholicisme werd waarlijk uit de kerk geslagen, beelden moesten kapot en schilderingen werden bedekt met een laag kalk. Vandaag de dag zijn er toch nog een paar schatten die de reformatie hebben overleefd.
De Heilig Grafkapel
De Heilig Grafkapel is er één van. Deze werd vlak voor de reformatie aangebouwd. Dit is een processiekapel voor rond het Paasfeest. De fresco’s van toen zijn voor een deel nog te zien. Ze zijn aangetast door de tijd en honderden jaren bedekking met kalk. Je herkent desalniettemin Christus in het hof van Getsemane, het Laatste Oordeel, en Christus als wereldrechter.
De vierde schildering is recentelijk geïdentificeerd als zijnde Christus op de koude steen. Dit zijn de enige restanten van de renaissance-schilderkunst in Nijmegen. In dezelfde ruimte, achter een stevige en met metaal beslagen deur die vroeger de meest waardevolle documenten van de stad beschermde, bevindt zich een reliek (een stuk rib) van Albertus Magnus.
Christus op de koude steen
Een ander overblijfsel van de katholieke tijd bevindt zich op de muur die het middenkoor afschermt. Het is een goed bewaarde schildering van Sint Ontkommer, een fictieve vrouwelijke heilige met baard bij wiens afbeelding de Nijmegenaren vanaf 1450 hun zorgen neer konden leggen.
Sint Ontkommer
De doden
In vroegere tijden werden invloedrijke doden vaak begraven in kerken. Daar werd veel geld voor betaald door de familie. In de Stevenskerk bevonden zich voor de tweede wereldoorlog 350 grafkelders. De prachtige grafstenen liggen er nog, al dan niet op de oorspronkelijke plek, maar de graven zijn geruimd. Na de tweede wereldoorlog was de kerk beschadigd. Daarnaast, misschien wel vooral, was zij al vele jaren verwaarloosd. Er werd toen besloten tot een grondige restauratie waarbij er meteen vloerverwarming werd aangelegd. Om dit ondergronds te kunnen realiseren werden de graven zonder pardon leeggehaald.
Kerk in de lengte
Jaren later besloten vrijwilligers van de kerk om een hok dat vol stond met rommel eens op te ruimen. Tijdens die klus werd er onder de troep nog een grafkelder ontdekt met, wanneer je de trap afging, een ruimte die was gescheiden door een muur. Na het doorsteken van die muur werden in de andere helft botten en schedels gevonden van honderden mensen. Men vermoedt dat degenen die eerst in dure grafkelders hadden gelegen, nu bij elkaar liggen in deze kleine, anonieme en onbekende ruimte.
De gevonden overblijfselen
Middenkoor
Wie nog wel op een eervolle plek in de kerk ligt, is Catharina van Bourbon, hertogin van Gelre, die in 1469 op 29-jarige leeftijd overleed. Zij heeft in het middenkoor geen grafsteen maar een waar grafmonument. Zij was verheven en zij heeft daarom ook een verheven graf.
Grafmonument van Catharina van Bourbon
Zij ligt nog steeds onder het monument in de kelder van de kerk. Tijdens de restauratie van de kerk werd voor haar overblijfselen een nieuwe kist gemaakt.
Doodskist van Catharina
In het middenkoor zie je prachtige grafstenen waarvan die van de familie Goris de meest pompeuze is. De steen dekte eerst een grafkelder af en is verplaatst. Ook al liggen er geen beenderen meer onder, de steen herinnert nog immer en voor altijd aan de rijke familie. Lambert Goris was in de 17e eeuw de oprichter van de Illustere School en latere Universiteit van Nijmegen.
Honden zijn niet toegestaan in de kerk, hulphond Plouf naast de grafsteen van Goris wel
Verhalen
Over de Stevenskerk, of Grote kerk, valt heel veel te vertellen. Je hoeft maar naar de gidsen in de kerk te luisteren om van het ene verhaal in het andere terecht te komen. Geschiedenis verveelt niet wanneer het tot leven komt. Dat de kerk een belangrijk symbool is van Nijmegen laat een student van de Hogeschool van Nijmegen middels zijn T-shirt zien terwijl hij naast de Waag naar de kerk kijkt.
Hart van de stad
De katholieke kerk die tegen wil en dank protestants werd, is vandaag de dag oecumenisch. Iedereen is er welkom. Ook om de kerk heen is er van alles te beleven. Smalle, oude straten herbergen eetgelegenheden en leuke winkels. De Latijnse school staat er nog en de Grote Markt is een en al gezellige terrasjes. Nijmegen is letterlijk een plek waar je wilt zijn.
Steeg langs de kerk
