Berlijn heeft veel gezichten, veel geschiedenissen en veel oorlogen gekend. Je hoeft er het boek Pastfinder Berlin maar op na te slaan. Pruisen, Derde Rijk, Tweede Wereldoorlog, Koude oorlog. Het komt er allemaal in terug. Contributor Royan nam de trein ICE naar de Duitse hoofdstad om Berlijn te ervaren.

Stations

Wanneer je het Berlijnse Hauptbahnhof uitloopt sta je al snel tegenover de indrukwekkende Reichstag. Onderweg zie je in de verte de Siegesäule staan, een zuil die opgetrokken werd om de verschillende oorlogsoverwinningen uit de 19^e eeuw te memoreren. Het Reichstaggebouw stamt uit de laatste jaren van die 19^e eeuw. In het eerste deel van haar bestaan diende het als parlement totdat er in 1933 brandstichting plaatsvond, de zogenaamde Reichstagbrand. Voor Hitler, die mogelijk zelf achter de brand zat, was dit de welkome aanleiding om van Duitsland een dictatuur te maken.

In die tijd was een ander station belangrijk: het Anhalter Bahnhof. Bij de opening in 1880 gold het als het grootste treinstation van Europa. Hitler kwam hier vaak om op de trein te stappen. Maar ook joden werden vanaf deze plek gedeporteerd naar de kampen. Aan het eind van de oorlog werd het gebouw zwaar getroffen door geallieerde bombardementen en jaren later werd het eindelijk gesloopt. Alleen de voorgevel staat er nog, even statig als 140 jaar terug.

De bunkers

Overal in de stad zie je wel wat terug van de Tweede Wereldoorlog, al was het maar omdat er iets niet meer staat, omdat de plek waar oude panden stonden is opgevuld door moderne gebouwen. Van Berlijn was weinig meer over in mei 1945. Een derde van alle gebouwen was vernietigd. In het centrum was zelfs nog veel meer kapot. De Führer had zelfmoord gepleegd en de stad was verwoest. De plek waar het lichaam van Hitler is verbrand is nu een parkeerplaats. Een bord getuigt van de Führerbunker die zich nog altijd daaronder bevindt maar die ontoegankelijk is gemaakt. Het voelt wat vreemd aan om daar te staan, in een vredig stukje hoofdstad waar zoveel gebeurd is. De foto’s en filmbeelden van toen hebben niets meer gemeen met het uiterlijk van vandaag.

Op tien minuten lopen van deze plek staat een andere bunker. Veel Berlijners hebben zich hier schuilgehouden in de laatste oorlogsdagen. In deze schuilkelder is thans een tentoonstelling te zien met als titel “Hitler – Hoe kon het gebeuren”. Beeld en geluid voeren je twee tot drie uur lang op adembenemende wijze door de geschiedenis naar en van het Derde Rijk. Hoe kwam Hitler aan de macht en hoe bleef hij aan de macht? Er staat ontzettend veel materiaal uit die tijd en de expositie eindigt met een op schaal nagebouwde werkkamer van Hitler uit de Führerbunker. Je ziet dan waar hij werkte en waar hij zichzelf doodschoot.

Terreur

Veel beeldmateriaal is ook te zien in de tentoonstelling Topographie des Terrors, op de plek waar de hoofdkwartieren van de Gestapo en de SS waren gevestigd. Een deel is in de open lucht te bezichtigen, een ander deel binnen. Veel van de plaatsen in Berlijn zijn beladen door hun geschiedenis. Deze locatie helemaal omdat er ook nog een stuk muur uit de Koude Oorlog langs staat.

Sommige plekken in de stad getuigen ook vandaag nog van de slag om Berlijn. De Gedächtniskirche bij de Kurfürstendamm is slechts voor een deel gerestaureerd na de oorlog, net genoeg om niet verder in te storten.

Unter der Linden, die grote allee uit de 17^e eeuw die begint bij de Brandenburger Tor, heeft een hoop van de charme terug die het vroeger bezat. Gebouwen links en rechts zijn hersteld. Aan de andere kant van de Brandenburger Tor ligt een in 1946 gebouwde gedenkplaats voor de Sovjet-gevallenen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo’n oorlog kent alleen maar verliezers en de door de nazi’s als zondebokken aangewezen joden hebben er veel onder geleden.

In 2005 werd ter nagedachtenis aan deze mensen het Holocaustmonument ingewijd. Dat bestaat uit meer dan 2.700 betonblokken. De meningen erover zijn verdeeld. De blokken beginnen inmiddels scheuren te vertonen en in plaats van een plek van bezinning te vormen, is het in veel gevallen een speeltuin voor kinderen. Het goede daarvan is dat leven uiteindelijk sterker is dan de dood.

Langs de Unter den Linden staat een eeuwenoud gebouw met de naam Neue Wache. Daarbinnen staat slechts een enkel beeld, van een moeder met haar dode zoon. Dit is de indrukwekkende centrale gedenkplaats voor de slachtoffers van oorlog en tirannie.

Olympische Spelen

Iets buiten de stad ligt het Olympisch stadion dat weliswaar niet door de nazi’s werd gebouwd maar dat wel werd gebruikt als propagandamiddel tijdens de Spelen van 1936. Ook hier liep de Führer. Het stadion kun je bezoeken en heden ten dage is het nog steeds zowel groot als groots. Massieve muren, plekken waar toortsen werden geplaatst en grote beelden van Ariërs brengen je even terug naar tachtig jaar geleden. De grote bel die vroeger werd geluid hangt niet meer in een van de torens maar staat op de grond. De hakenkruisen zijn er nog steeds op te zien. De oorlog blijft omni-present in de stad.

Ontdekkingsreis

Dagenlang kun je de oorlog onderzoeken in deze grote stad die uiteindelijk niet zo enorm is geworden als Hitler en zijn architect Speer het hadden gepland. Ook onder de grond gaat deze ontdekkingsreis door. Het zou evenwel zonde zijn om de rest van Berlijn over te slaan. De eerder genoemde Brandenburger Tor hoort bij het stadsbeeld van vroeger en van vandaag, de kathedraal en de Gendarmenmarkt zijn ook een bezoek waard. Het op één na hoogste gebouw ter wereld kun je niet missen: de TV-toren op de Alexanderplatz. De Duitse hoofdstad is een stad van uitersten en het is een bezoek meer dan waard.

Zelf Berlijn ervaren? Bekijk de voordelige ICE tarieven en zoek een voordelig hotel in Berlijn.