In de aanloop naar de tweede wereldoorlog voelde de Belgische regering de noodzaak om de verdediging van de stad Luik te verstevigen. Ter hoogte van Visé was er sprake van een zwakke plek in de verdediging en om dat op te lossen werd tussen 1932 en 1935 het fort Eben-Emael gebouwd. Het gigantische bouwwerk over een oppervlakte van in totaal 75 hectare zou onneembaar worden. Royan nam er een kijkje.
De gangen van Eben-Emael
17 bunkers
Het grote complex bestaat heden ten dage nog steeds uit 17 bunkers die onderling met elkaar verbonden zijn middels ondergrondse gangen. De totale lengte daarvan bedraagt 5,5 kilometer. Onder het maaiveld bevindt zich een hele kazerne waar in de regel 600 manschappen dienst deden. Slaapzalen, douches, kantoren, kantines, een hospitaal: er was van alles onder de grond. De bovenste verdieping onder aarde vormt het echte fort, met lange gangenstelsels die naar de kazematten en hun geschut leiden. De temperatuur in dat deel bedraagt slechts 10 graden. Er was weliswaar een functionerende verwarming in die tijd, maar deze was niet bedoeld als comfort maar om de vochtigheid in het fort zo laag mogelijk te houden.
De operatiekamer van het fort
In 1935 was de basis van het fort gereed en de jaren erna werd het bouwwerk geperfectioneerd. Er stond veel artillerie en sommige geschutskoepels konden zich zelfs boven het maaiveld verheffen alvorens weer in de bodem te zakken. Bovenop het dak van het fort lag een veld dat 500 bij 700 meter groot was. De technieken en de bewapening waren één en al vernuft en het fort gold als één van de sterkste bastions van Europa.
Ingang van het fort
De meidagen van 1940
In de meidagen van 1940 vielen de Duitsers België binnen en het prestigieuze fort Eben-Emael was één van hun aanvalsdoelen. Duitse Fallschirmjäger landden met zweefvliegtuigjes bovenop het slecht beveiligde en bijna uitnodigende dak van het fort en wisten het geschut binnen een kwartier uit te schakelen. De gevechten duurden nog 37 uur voordat de laatste man zich overgaf en de vesting geheel in Duitse handen viel. Het onneembare bolwerk had het amper anderhalve dag uitgehouden.
Het fort heeft tijdens de oorlog verder geen rol van betekenis meer gespeeld en nu, decennia later, is de rust allang wedergekeerd. Tegenover de ingang staat een watermolen van meer dan 200 jaar oud, de Moulin de Loverix. De voormalige graanmolen is ingericht als restaurant en bij mooi weer kun je in de zon zitten om te genieten van een hapje en een drankje terwijl je een aantal bunkers vredig in de natuur ziet liggen.
Moulin de Loverix
37 uur
In het fort worden nu rondleidingen gegeven waarbij met enige herhaling wordt verteld dat de weerstand slechts 37 uur geduurd heeft. Poppen in de verschillende ruimtes zijn gehuld in originele kledij en geven weer hoe de Belgische militairen onder de grond leefden en werkten. Vitrines en museumstukken die steeds weer worden aangevuld vertellen het verhaal van het fort, van de Belgen en van de Duitsers, en van dit deel van de oorlog.
Vitrines
Het is best een stukje lopen onder de grond en er zijn ook de nodige trappen, alhoewel de door sommigen gevreesde 120 treden naar de kanonnen die op Visé gericht stonden eigenlijk wel meevallen. De kanonnen staan nog steeds bovenin en aan de buitenkant van het fort steken hun lopen enigszins twijfelachtig uit de muren.
Kanon gericht op Visé
Lopen gericht op Visé
De kanonnen die op Maastricht waren gericht hebben zwaarder te lijden gehad in die meidagen van 1940. De Duitsers bliezen ze van buiten op met holle ladingen waardoor de hele ruimte waarin het geschut zich bevond werd beschadigd. De Belgische verdedigers werden volledig overrompeld. Dikke deuren kreukten als aluminiumfolie en die schade is nog steeds te zien.
Gekreukte deuren
UFO
Buiten het fort heeft de natuur inmiddels de overhand gekregen. Het dak is een groot groen veld en in het midden staat een geschutskoepel die er uitziet als een UFO. Een pad loopt om het fort heen van de ene kazemat naar de andere. De lopen van de kanonnen hangen er wat troosteloos bij. Overal staan bomen die er voor de oorlog waarschijnlijk niet stonden. Het is inmiddels alweer 80 jaar geleden! Het geheel is een wandelgebied geworden en er zijn ook fietsroutes uitgezet.
Een UFO in het landschap
Verleden herleeft
Het verleden herleeft heel even dankzij het enthousiasme van de gidsen die in verschillende talen rondleidingen organiseren. Je ruikt en voelt het leven onder de grond, zonder echter de verschrikkingen van mei 1940 aan den lijve te ondervinden. Vlak achter Maastricht is het fort een bezoek meer dan waard, en het levert een kijkje op in een geschiedenis waar niet veel mensen weet van hebben.
De natuur wint uiteindelijk
Meer reisverhalen en tips zoals deze ontvangen?
Vul je e-mailadres in om te genieten van nieuwe reisverhalen en tips van onze contributors.
