Dit jaar vieren de drie Baltische staten Estland, Letland en Litouwen het feit dat ze 100 jaar geleden hun onafhankelijkheid uitriepen. In de afgelopen eeuw zijn deze landen aan de Baltische zee toch nog vaak bezet geweest, door de Russen, door de Duitsers en door de Sovjets. Een weekendje Riga biedt je behalve allerlei culturele en ontspannende indrukken ook een onuitwisbare blik in de Baltische en de Letse geschiedenis. In 1991 werd Letland (weer) onafhankelijk en in 2004 trad het toe tot de Europese Unie.

Het Zwarthoofdenhuis, het boegbeeld van Riga

Het begin van Riga

De hoofdstad van Letland stamt uit de middeleeuwen en dat zie je wanneer je over de keien van de kronkelende straatjes slentert. De gebouwen van de voormalige Hanzestad zijn in veel gevallen oud maar ze zijn geheel gerestaureerd en in oude glorie hersteld. Sommige woningen zijn nog van hout. Kerktoppen steken uit boven deze woningen en pakhuizen en zijn goed te zien vanaf de Daugava, de brede rivier die in de wintermaanden dichtgevroren is.

De legende wil dat de stad werd gesticht door Lielais Kristaps, een sterke man die mensen hielp bij het oversteken van de rivier. Op een nacht hoorde hij een kind huilen aan de andere oever van het water en hij haalde het op. Maar tijdens de oversteek werd het kind steeds zwaarder en had hij moeite om de oever te halen. Uitgeput bereikte hij zijn hut waar hij in slaap viel samen met het kind. De volgende dag was het kind verdwenen maar daarvoor in de plaats lag er een grote stapel gouden munten. Het geld gebruikte hij om de stad Riga te bouwen. Langs de rivier staat een beeld van Lielais met het kind, een replica van het origineel dat in het museum voor stadshistorie en scheepvaart wordt tentoongesteld.

De stichter van Riga langs de Daugava

Bezetter

In het echt werd de stad in de 12e eeuw opgericht door Duitse kolonisten. Nadat de eerste bisschop werd vermoord door de lokale bevolking, bouwde zijn opvolger bisschop Albert om te beginnen een grote stadsmuur om zichzelf en zijn Zwaardridders te beschermen. De stadsmuren werden in de 19e eeuw jammer genoeg gesloopt. Toen was men zich nog niet bewust van de historische en de toeristische waarde die deze muren zouden krijgen.

De Domkerk in het middeleeuwse centrum

Polen, Zweden en Russen werden achtereenvolgens de heersers over de stad aan de Oostzee. Na een korte onafhankelijkheid na de eerste wereldoorlog werden eerst Sovjets, daarna Duitsers en vervolgens voor een langere periode weer de Sovjets de meesters van de oude stad. Door oorlogen werd er veel verwoest, maar de verschillende invloeden hebben ook veel bouwkundige sporen achtergelaten. In de loop van de eeuwen werden er gildehuizen gebouwd met heuse renaissancefaçades. Het bekende Zwarthoofdenhuis werd tijdens de tweede wereldoorlog verwoest maar twintig jaar geleden volledig in originele staat herbouwd. Het vormt nu het pronkstuk van de stad. Met de bouw van de grote romaanse Dom werd al begonnen onder bisschop Albert en door de eeuwen heen werd dit het belangrijkste sacrale bouwwerk van de Baltische staten. Het orgel in de kerk was ooit het grootste ter wereld. De Russen bouwden op hun beurt in de 19e eeuw onder tsaar Alexander II de prachtige orthodoxe kathedraal van de geboorte van Christus, die je al van ver ziet met de 5 gouden koepels.

De orthodoxe kathedraal

In de straat die vernoemd is naar bisschop Albert en de wijk eromheen vieren art nouveau en Jugendstil hoogtij. De gevels van de gebouwen zijn hier rond 1900 op kunstige wijze gedecoreerd en vormen ware trekpleisters voor kunstliefhebbers. Riga heeft in zijn bestaan best veel geleden maar heeft zijn hedendaagse identiteit wel te danken aan de diversiteit van invloeden.

Jugendstil

Vrijheid

Het lijden zie je terug aan het Vrijheidsmonument dat tussen de twee wereldoorlogen in werd opgericht. Twee soldaten staan hier overdag op wacht. De inscriptie ‘Voor Vrijheid en Vaderland’ is belangrijk voor de Letten. Het Bezettingsmuseum laat met beeld, geluid en voorwerpen zien hoe tussen 1940 en 1991 de bezetting door de nazi’s en de Sovjets is ervaren. Het is een dramatische tentoonstelling waaruit nog steeds wrok blijkt jegens de voormalige bezetters en al hun misdaden. Het KGB-museum, ook wel Huis op de Hoek genoemd, laat vervolgens in de originele ruimtes zien hoe politieke tegenstanders werden ondervraagd, vernederd en vermoord door de geheime dienst.

Vrijheidsmonument

Op wacht

Eén en al pracht

In deze mooie en kleinschalige hoofdstad kun je niet voorbijgaan aan de geschiedenis van de Letten, maar gelukkig biedt Riga nog zoveel meer. De markthallen in de wijk die Moskouse voorstad wordt genoemd, zijn leuk om te zien. Verse voeding die op een dag niet verkocht wordt gaat niet de afvalcontainer in, maar mag gratis opgehaald worden door hen die het nodig hebben. In de buurt hiervan staat de academie van Wetenschappen, een groot gebouw in suikerbakkersstijl dat geschonken werd door Stalin. Het was bedoeld als hotel voor arbeiders maar het bleek te duur om als dusdanig geëxploiteerd te worden, dus kreeg het een andere bestemming. Bovenin is van verre nog steeds een sculptuur te zien van de communistische hamer en sikkel. Alle herinneringen aan dat verleden zijn weliswaar verwijderd uit de stad, maar in dit geval bleek het technisch te moeilijk uitvoerbaar en te duur te zijn om dat te realiseren.

Academie van Wetenschappen

Het kasteel wat nu dienst doet als presidentieel paleis is prachtig om te zien vanaf de brug over de rivier. De rivierkant straalt degelijkheid uit, de stadszijde biedt wat meer pracht. De Drie Gebroeders zijn drie oude huizen die tegen elkaar staan en waarvan het oudste, meest rechtse, stamt uit de 15e eeuw. Het Operagebouw is honderd jaar oud maar oogt veel klassieker. Je kunt in Riga de hele dag van de ene naar de andere bezienswaardigheid lopen. Groot zijn de afstanden niet. In de wintermaanden kun je je tussendoor opwarmen in een van de vele restaurants, bars of cafés. Eten en drinken kun je werkelijk overal. Er zijn gelukkig nog wat verborgen pareltjes, soort huiskamers waar je goed en rustig kunt genieten van lokale cuisine of kelders waar veel lokale bezoekers komen, maar die ook steeds meer worden ontdekt door toeristen die daar willen genieten van Letse muziek en dito eten.

Presidentieel paleis

Drie Gebroeders

Zomer of winter in Riga? De winter heeft in ieder geval als voordeel dat het er minder druk is. De besneeuwde nederzetting geeft dan een wel heel authentiek beeld van de grootste stad van de Baltische staten.

Middeleeuws stadsbeeld op Lívu Square