Op een steenworp afstand van de Utrechtse Domtoren ligt het Catharijneconvent, een voormalig klooster in de binnenstad. Er wonen geen monniken of nonnen meer maar het heeft nog steeds een religieuze functie: dat van museum voor christelijke kunst en cultuur.

Domtoren en rechtsonder Catharijneconvent

Exposities

In de zalen van het klooster zijn zowel vaste als tijdelijke tentoonstellingen te bezichtigen, waarbij sommige museumstukken net zo oud zijn als het gebouw zelf. De geschiedenis van het christendom wordt belicht middels voorwerpen en kunst. Veel van die gebruiksvoorwerpen zijn overigens verworden tot kunst en zijn vandaag onvervangbare schatten.

Richting Catharijneconvent

Religie en rijkdom

In Nederland sluiten zo’n honderd kerken per jaar definitief hun deuren. Eeuwen terug was dit wel anders. De katholieke kerk was toen rijk en machtig. Niet alleen stonden de kerken vol met goud, ook de godsdienaars waren behangen en uitgerust met edelstenen en goud. Deze gewaden kostten een fortuin, waren duurder dan menig groot huis, en waren voor de gewone gelovigen onbereikbaar. Sommige van deze paramenten zoals ze worden genoemd, worden tentoongesteld in het museum en staan in schril contrast met het prachtige 16e eeuwse beeld van Jezus in hetzelfde gebouw. Hier wordt hij naakt afgebeeld, zittend op een koude steen, vlak voor zijn kruisiging. Geen dure kleding, geen rijkdom, maar louter aangrijpende en kille onmacht.

Jezus op koude steen

De schatkamer van het museum herbergt kostbare voorwerpen van de katholieke en protestantse kerken. Deze werden door de geestelijken gebruikt tijdens de diensten. Hier staan met gouddraad vervaardigde kazuifels, kelken, monstransen of codexen. Het spel van licht doet de rijkdom in de vitrines nog beter naar voren komen en bezoekers beginnen uit respect vanzelf te fluisteren.

De schatkamer

Meesterwerken

In de oude gangen van het convent staan middeleeuwse meesterwerken. De sculpturen en schilderijen alhier stammen vooral uit de late middeleeuwen en beelden in belangrijke mate Jezus en Maria uit. Een moderne uitzondering wordt vertegenwoordigd door het zeer bekende kunstwerk Pietà van Caspar Berger. Het beeld is geïnspireerd door de gelijknamige creatie van Michelangelo en is uniek in zijn weergave van het moment dat Jezus van het kruis werd gehaald. Jezus ligt in de armen van Maria. Er zijn geen handen en Maria heeft geen gezicht. De creatie is weliswaar recent maar hoort goed thuis in deze historische galerijen.

Middeleeuwse meesterwerken

Pietà van Caspar Berger

Schilderijen van oude meesters uit de Gouden Eeuw geven ook hun blik op hetzelfde thema. Samen vormen ze een belangrijke collectie van het museum. De krakende houten vloeren dwingen je bijna om weinig te bewegen en langer stil te staan voor de uitzonderlijke doeken. Het geeft je de tijd om alle pracht daarvan in je op te nemen.

Meesters uit de Gouden Eeuw

Geheim van de Middeleeuwen

De tijdelijke expositie ‘Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde’ is geopend tot en met 16 augustus 2015. Hier worden op grootse wijze de paramenten uit deze verre tijd tentoongesteld. De liturgische gewaden zijn kostbaar en indrukwekkend en het gidsje dat je bij de ingang ontvangt verklaart origine, materialen, borduursels en ontwerpen. Ook als leek heb je hierdoor de gelegenheid om te begrijpen wat je ziet en waar het voor diende. Heel comfortabel waren die paramenten overigens niet. Ze wogen zwaar en zorgden voor weinig bewegingsvrijheid.

Middeleeuwse paramenten

In een afzonderlijke galerij worden de nieuwere gewaden geshowd, tot aan die van paus Johannes Paulus II. De kleding is wat meer sober geworden, wat makkelijker te dragen ook, maar heeft desalniettemin een klassieke en traditionele uitstraling gehouden.

Huidige gewaden

Heksen van Bruegel

Het Catharijneconvent behoort tot de musea die je gezien zou moeten hebben in Utrecht. De wisselende exposities dragen er aan bij dat het museum interessant blijft. Zo is vanaf 19 september 2015 de tentoonstelling ‘De heksen van Bruegel’ te bewonderen: een reden om terug te gaan.

Binnenplaats van het klooster