Ik keer terug naar september 1944. In de kelder van het grote gebouw vindt een laatste briefing plaats voordat operatie Market-Garden begint. De geallieerden zijn drie maanden geleden geland in Normandië en nu wordt de grootste luchtlandingsoperatie ooit voorbereid met als doel: Arnhem bevrijden en de aanvoerlijnen van de Duitsers onderbreken.

Na het verlaten van de briefingroom ligt een zweefvliegtuig klaar. Ik loop door de romp heen en aan de voorkant stap ik uit, ga voor een militair langs die een rode baret op zijn schouder draagt, en treed het slagveld tegemoet. Er staan voertuigen en soldaten opgesteld en op de hoge muren spelen zich in zwart en wit taferelen af uit de slag om Arnhem. Het gevechtslawaai is oorverdovend, op de muren lijken pantsers in beweging te komen en ik hoor de opwinding in zowel Britse als Duitse stemmen.

Oorlog

Een stukje stad luttele meters verderop doet levensecht aan. In de nagebouwde woningen bevinden zich vechtende soldaten. Een getroffen auto is tot stilstand gekomen en een Duitse soldaat staart achter een stuk geschut doelloos voor zich uit. Wat verder staat nog een kanon opgesteld, dreigend in de nacht. De gebouwen zijn gehavend en de sfeer is benauwend. Ik bevind me hier in het hart van de oorlog. Als veteraan uit andere oorlogen voel en herken ik de sfeer, ook al ontbreken de geuren en de angst. Wanneer ik de bebouwde kom ontvlucht beland ik tussen hoge wallen. Hier kom ik oog in oog te staan met Britse parachutisten en een mortier. Het is half donker maar de flitsen van de ontploffingen om me heen laten me steeds weer andere opgestelde wapens en puin ontdekken. Levensgrote archiefbeelden op de muren doen me beseffen wat de oorlog betekent, hoe verschrikkelijk de strijd is die hier woedt.

Airborne Museum Hartenstein

Wanneer ik de kelder en de Airborne Experience verlaat blijft er nog een heel gebouw over om te ontdekken: het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek. In september 1944 vormde dit prachtige gebouw het hoofdkwartier van de Britse generaal Urquhart, commandant van de luchtlandingstroepen. Sinds 1978 is het museum hier gehuisvest.

 
ZIE OOK: Bezoek ook eens het Openluchtmuseum in Arnhem
 
De verschillende verdiepingen zijn indrukwekkend te noemen. Het museum zit letterlijk boordevol met informatie. Er bevinden zich heel veel uitrustingsstukken van de strijdende partijen, wapens, beeldmateriaal, zowel in film als foto, en geluidsopnames van getuigenissen. Vriend en vijand komen aan het woord. De tour begint met een filmintroductie waarna je van zaal tot zaal wordt geleid, langs muren en vitrines die je heel dicht bij de geschiedenis van deze tijd doen komen. Ouderen, die nog herinneringen hebben aan de tweede wereldoorlog, zoals mijn ouders die ook mee zijn, herkennen hier veel van toen, van de knijpkat tot aan de blikken met biscuits die door de geallieerden werden gedropt. Ook voor de minder valide ouderen is dit rolstoelvriendelijke museum toegankelijk.

Van huis en haard

De slag om Arnhem had de bevrijding van Nederland moeten inleiden maar werd een fiasco door de onverwachte aanwezigheid van twee strijdlustige Duitse SS pantserdivisies. Tijdens en na de slag moest de bevolking de stad verlaten, en dit voor de rest van de oorlog. De ontroerende expositie ‘Van huis en haard’ is gewijd aan deze mensen en is te bezichtigen tot 8 maart 2015. De tentoonstelling laat de hoop, de teleurstelling en de ontreddering zien van deze ontheemden die pas bij de bevrijding de geplunderde stad weer in mochten. Vol onzekerheid gingen ze toen op zoek naar wat er over was van hun bezittingen.

 

 

Afwisselend

Het museum heeft opvallend veel te bieden en zit vol met afwisseling. Je kunt er urenlang doorbrengen om tot in detail de verschillende collecties te bestuderen. Maar je kunt er ook in slechts anderhalve uur tijd een waarheidsgetrouwe indruk krijgen van wat er zich toen afspeelde, zeventig jaar geleden op deze plek, toen Polen en Britten het opnamen tegen de Duitse bezetter. Daarna heb je de tijd om de mooie bosrijke omgeving van Oosterbeek via de verschillende wandelroutes te verkennen. Of om de oorlogsbegraafplaats van het dorp te bezoeken en eer te betonen aan hen die hun leven gaven tijdens en na de slag om Arnhem.