Op zoek gaan naar leuke musea in de Nederlands-Duitse grensstreek tussen Zwolle en Osnabrück doet denken aan het domino-effect. Nadat je het eerste interessante museum hebt gevonden, zie je er al snel nog een, en nog een, en nog een.

Berninks werkkamer in Natura Docet Wonderryck Twente

De Euregio blijkt een waar museumparadijs, dat dankzij de Museumwegwijzer en de Nederlands- en Duitstalige toelichting in de musea toegankelijk is voor iedereen. Tijdens een tour langs vijf totaal verschillende musea in Nederland en Duitsland wordt al snel duidelijk dat het zeker de moeite waard is om af een toe eens een stapje over de grens te zetten.

Rijksmuseum Twenthe in Enschede (NL)

Het verhaal achter de kunst, dat is wat Rijksmuseum Twenthe bezoekers wil laten zien. De huidige tijdelijke tentoonstelling over Alexander Roslin is daar een mooi voorbeeld van. De portretten die hij schilderde, lijken voor een leek op het eerste gezicht misschien knap geschilderd – meer niet. Maar het verhaal erachter maakt ze veel boeiender en vertelt over een belangrijk hoofdstuk in de Europese geschiedenis – en over de levensloop van de schilder. Om carrière te maken als portretschilder, begon hij met het schilderen van vrienden en familie. Zo werkte hij zich omhoog tot portretschilder van de aristocratie. Als geen ander kon Roslin hun overvloedige rijkdom laten schitteren. Maar de mensen die in deze zeepbel leefden, hadden niet in de gaten dat het arme volk steeds nadrukkelijker begon te morren. Toen de Franse revolutie uiteindelijk uitbrak, was het voor velen te laat: ze eindigden onder de guillotine.

Portretschilder Alexander Roslin in Rijksmuseum Twenthe

Zo vertelt Rijksmuseum Twenthe nog veel meer verhalen achter de kunst, waardoor iedereen die er rondkijkt de werken veel beter in de context kan plaatsen. Doordat er met wisselende curatoren wordt gewerkt, kan zelfs de regelmatige bezoeker zich steeds weer laten verrassen. Omdat het museum graag stevig geworteld wil zijn in de regio, zijn er ook regelmatig privécollecties van kunstverzamelaars uit de regio te zien – precies zoals textielfamilie Van Heek voor ogen had met de oprichting van Rijksmuseum Twenthe. Voor wie hier niet uit de buurt komt, maakt de ligging van het museum tussen het na de vuurwerkramp prachtig heringerichte Roombeek en het historische centrum en winkelhart van Enschede dit museum een niet te missen onderdeel van een stedentrip naar deze relatief onbekende stad.

Natura Docet Wonderryck Twente in Denekamp (NL)

Dit museum begon als de privécollectie van schoolmeester Bernink, die niet alleen insecten en fossielen verzamelde, maar ook volkenkundige objecten en andere curiositeiten. In een schitterende 3D-film laat het museum zien hoe Bernink de natuur in trok en daarna, in zijn werkkamer, vlinders opprikte en opgezette dieren prepareerde. Hoewel het museum tussen 2011 en 2013 grondig is gerenoveerd, is dat verleden met veel liefde bewaard gebleven, zodat sommige ruimtes ronduit nostalgisch aanvoelen. Maar Natura Docet Wonderryck Twente is ook een museum dat met de tijd is meegegaan en volop gebruikmaakt van moderne techniek om kinderen en volwassenen dichter bij de natuur te brengen. Zo kun je je een roofvogel wanen die in de lucht cirkelt en na het spotten van een urinespoor van een muis een duikvlucht maakt, waarbij je de wind door je haren voelt waaien.

Berninks werkkamer in Natura Docet Wonderryck

Dat een natuurmuseum een nauwe band heeft met de buitenwereld, is vanzelfsprekend. In Natura Docet Wonderryck Twente komt dit tot uitdrukking in de inrichting van bijvoorbeeld het museumrestaurant, waar aan de ene kant de buitenmuren van de onderwijzerswoning van Bernink te zien zijn, en aan de andere kant veel grote ramen, die uitkijken op de tuin van het museum, waar allerlei verschillende landschappen een plekje hebben gekregen. Een soort Madurodam, maar dan met verschillende stukjes natuur dus.

Emsland Moormuseum in Geeste (DE)

Natuur laat zich niet opdelen door grenzen en dus loopt het landschap van de veencultuur in Nederland gewoon door in Duitsland. In Geeste is een enorm veenmuseum gevestigd: het Emsland Moormuseum. Dat dit museum zo enorm is, komt onder andere door wat het museum huisvest: de grootste ploeg ter wereld. Met een groot, rond wiel in de al uitgegraven geul en een platte rupsband op het hoge gedeelte stak deze ploeg het veen uit de grond.

‘s Werelds grootste ploeg in Emsland Moormuseum

Rock ‘n’ Popmuseum in Gronau (DE)

Gejuich klinkt op als je naar de ingang van het Rock ‘n’ Popmuseum loopt. Hier, vlak over de Duitse grens bij Enschede, kun je een reis maken door de muziekgeschiedenis van 1877 tot nu. Wat daarbij opvalt, is hoe muziek een goed beeld geeft van de tijdgeest. Bijvoorbeeld bij de opkomst van de walsmuziek, waarbij erop dansende mannen en vrouwen niet in rijtjes tegenover elkaar stonden, maar elkaar vasthielden – voor veel mensen in die tijd schokkend. Langs een wand vol muziekinstrumenten, kleding, film- en fotomateriaal maak je zo allerlei periodes in de geschiedenis door. Van de positieve vibe van de flowerpower tot het afzetten tegen de gevestigde orde door bijvoorbeeld de Sex Pistols, alles is te zien en natuurlijk te horen.

De Beatles in het Rock ‘n’ Popmuseum

Maar het museum heeft nog meer te bieden dan deze reis door de muziekgeschiedenis. Boven is de complete studio van de krautband Can nagebouwd. Die kan nog steeds worden gehuurd om opnames te maken, of om concerten te geven die via de camera online kunnen worden gevolgd. Verder zijn er drie ruimtes voor wisselende exposities, waarvan de grootste op dit moment is ingericht met een tentoonstelling over honderd jaar schlagermuziek.

Dat wil trouwens niet zeggen dat het museum zich met tentoonstellingen puur richt op het Duitse publiek, want ook onderwerpen als Marilyn Monroe en hiphop komen aan de orde. Echte muziekliefhebbers willen natuurlijk ook zelf muziek maken en dat kan in de karaokestudio, waar je je eigen videoclip kunt maken en op usb-stick mee naar huis kunt krijgen. Zo kun je aan iedereen laten zien dat er een ster in je schuilt.

Villa Mondriaan in Winterswijk (NL)

Wie op zoek is naar Mondriaans wereldberoemde vlakverdelingen in primaire kleuren, is in Villa Mondriaan aan het verkeerde adres. Maar wie door de ogenschijnlijke eenvoud van zijn schilderijen wel eens heeft beweerd dat je niet hoeft te kunnen schilderen om ze te maken, moet zeker eens een kijkje komen nemen. Het was namelijk in Winterswijk dat Mondriaan opgroeide en zijn vroege werken maakte: landschappen en portretten waaruit blijkt dat hij niet voor simpele vormen koos omdat hij andere dingen niet zou kunnen schilderen. Hij kon wel degelijk op allerlei manieren schilderen en het is interessant om te zien hoe zijn voorkeur voor abstractie en vlakverdelingen langzaam maar zeker een plekje verovert in zijn vroege werken.

Villa Mondriaan

Het museum is gevestigd in een gebouw dat de oude onderwijzerswoning waar Mondriaan opgroeide combineert met een modern gedeelte op de plek waar de school stond waar zijn vader hoofdonderwijzer was. Wie op de goede plek staat, kan nog steeds van Villa Mondriaan uitkijken op de Jacobskerk zoals Mondriaan die vanuit dat oogpunt schilderde. Maar er zijn nog meer links tussen de wereld in het museum en die daarbuiten: er loopt zelfs een complete Mondriaan-wandeling door Winterswijk.

Meer geheimen over de grens

Vijf totaal verschillende musea dus – en zo heeft de Euregio er nog veel meer. Op de Museumwegwijzer staan maar liefst 64 musea aangegeven, zoals techniekmuseum HEIM in Hengelo, het openluchtmuseum van Ootmarsum en Kunstmuseum Pablo Picasso Münster. Er is rond de Nederlands-Duitse grens dus van alles te ontdekken voor iedereen die zich niet laat tegenhouden door een lijntje op de kaart.

Lees ook dit nieuws

Deze 8 ambassadeurs promoten 8 typen Duitse landschappen Fietsrondje van de Maand: Oldenzaal (februari 2022)